Бисмиллоҳир роҳманир роҳим.
1: اَبتدأ الإملاء (يازماق) باسم الذات العلية (الوغليك)
Бошлайман мен мавлиди шариф ҳақидаги ёзувимни улуғ зотнинг исми билан. Ул улуғ зот оламлар роббиси, парвардигори олам Аллоҳ таолодир!
مُستدرّا (يخشي ليك اميدى) فيض (كوپ) البركات علي ما اناله (ييتيشماق) واولاه (بيرماق و ياقينلاشماق)
Аллоҳ таоло баракотларни ўзи етиштирадиган ва ҳақдор қиладиган нарсага ёғдиришини умид қилган ҳолимда
واثني بحمد موارده (وارد بولاديگان يير) سائغةَ (سهل فهم) هنيئة (لذيذه معني سيده)
Ва Аллоҳ таолога ҳамд билан сано айтурманки, бу ҳамду санонинг тўпламлари лазиз ва осон фаҳмланадигандур.
ممتطيأ (مينگاشماق اي راكبا) من الشكر الجميل مطاياه (مينيلميش نرسه لار) 
Гўзал шукрга олиб борувчи амалларга эргашган ҳолимда бошлайман.
واصلي واسلم (الله تعالي نينگ رحمتي نى و تحيتى نى طلب قيلامن) علي النور الموصوف (سيدنا عليه السلام) بالتقدم (علي كل مخلوق) والاولية
Муқаддамлик ва аввал бўлганлик сифатлари билан сифатланган нурга Аллоҳ толо ўз раҳмат ва саломини юборишни умид ва талаб қиламан.
Билмоқ керакким, бу нурдан мурод Пайғамбаримиз алайҳиссалом эдилар. Зеро, ул зоти шарифнинг нурлари жами махлуқотдан муқаддам яратилмишдир ва шул нурдан Аллоҳ таоло махлуқотларни халқ қилгандур. Бунга "Лавлока лама халақту-л-афлока!" хитоби далолат қилади.
Яна билмоқ керакким, Пайғамбаримиз алайҳиссалом жами махлуқотдан, яралмишлардан афзалдурлар! Бунга бир қанча ояти карималар очиқ далолат қиладур.
المُنتقل (كثرة الانتقال) في الغرر (بياض في الجبهة) الكريمة والجباه (موضع السجود)
Мукаррам юзларда ва сажда қиладиган пешоналарда ўша нур кўчиб юргувчидур. Яъни, бу нур Одам алайҳиссаломдан тортиб Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг оталаригача наслдан наслга кўчиб, ўтиб келди. Энди, ул зотнинг пок авлодлари ва солиҳ умматларида ҳам ул нур чароғон бўлғусидур.
واستمنح (طلب العطا) الله تعالي رضوانا (انعام) يخص العترة (الولد و اهل البيت) الطاهرة (اي من الشرك) النبوية
Пайғамбар авлодларига хос бўлган неъматларни бермоқликни Аллоҳ таолодан сўрайманки, ул авлодлар Пайғамбарга хос поклик билан пок эдилар.
ويعم الصحابة والاتباع ومن والاه (اتخذ النبي عليه السلام وليا واماما اى اكرمه واحبه صلي الله عليه وسلم)
Ул ризвон (Аллоҳ таолонинг ризоси ва жаннати) саҳобаи киром ва тобеъини изом ва Пайғамбар алайҳиссаломни имом ва дўст тутганларга ҳам ом – умумий эди.
واستجديه (اسأل الله تعالي اي اطلب عطاءه) هداية (دلالة) لسلوك السبل (الطريق الحسي) الواضحة الجلية (ظاهرة لا خفاء فيها)
Аллоҳ таолодан ўта равшан бўлган йўлларга юрмоқлик учун ҳидоят беришликни сўрайман!
وحفظا (صيانة) من الغواية (الضلالة) في خطط الخطاء (گناه) وخطاه (ما بين القدمين)
Аллоҳ таолодан шул йўлдаги босган қадамларимдаги хатолардан сақланмоқликни ҳам сўрайман!
وانشر (ابسط) من قصة المولد الشريف (الجليل) النبوى برودًا (ضد الحر) حسانًا (جمع حسن) عبقرية (جليلة دقيقة صنيعة)
Мавлиди шариф қиссасидан бўлган чиройли ва нозик жумлаларни кенгроқ баён қиламан. Мавлиди шарифи набавийдан бўлган қиссани нозик, чиройли, ёқимли бўлган ҳолда кенгайтириб нашр қиламан!
ناظمًا (ناظما في السلك حال من فاعل انشر) من النسب (اصول) الشريف (الوغ) عقدا (اللالي اى جواهر لتصير قلادة والعقد هو القلادة من الجوهر لكن المراد بالعقد هنا الجوهر لانها التي تجمع في الخيط لا القلادة) تحلي (تزين) المسامع (اماكن السمع) بحلاه (زينت لار)
Ушбу қиссани насаби шарифни назм қилган ҳолда тарқатаманки, бул қиссам лўълўъларга ўхшаш эшитиш имконларини ўз зийнатлари билан зийнат берар эди.
واستعين (اى اسئله) بحول (قدرة وقوة) الله وقوته القوية (العظيمة الكاملة)
Бу ишни ривожи ривожи учун Аллоҳ таолодан бўлган иқтидор ва кучли қувват билан ул зотдан ёрдам сўрайман!
فانه لا حول ولا قوة الا بالله
Бас, албатта шаън шуки, ҳеч қандай иқтидор ва қувват йўқдур, магар Аллоҳ таоло билан бордур!
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё Аллоҳ! Бу зоти шарифнинг қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломинг бирла хушбўй қилгин!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй бори Худоё! Бу зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

2: فأقول هو سيدنا محمد (محمود كثيرا) بن عبد الله (الذبيح لقبه ابو القثم اى الاعطاء والجمع) بن عبد المُطلب (الفياض عاش مأة و اربعين) واسمه شيبة (ولد وفى رأسه شيبة ظاهرة اى شعرة واحدة بيضاء) الحمد (اضيف شيبة للحمد اشارة الى انه يعيش ويحمد) حمدت خصاله السنية
Бас, айтаманки, бу зоти шариф бизларнинг улуғимиз бўлиб, Абдуллоҳнинг ўғуллари Муҳаммад алайҳиссаломдурлар. У Абдулмутталибнинг ўғуллари бўлуб, бул зот доим дуолари ижобатлик эдилар ва ўзларига хамрни ҳаром қилган эдилар. Ул зотни "Файёз" деб айтишар эди, бир юз қирқ йил яшаган. Бу зотнинг исми Шайбат ал-ҳамд бўлиб, бунга сабаб сочларини ораларида оқ толалар бор эди.
Ибн ал-Асир (Имодуддин Исмоил ибн Аҳмад ибн Саид Ибн ал-Асир ал-Ҳалабий, вафоти 699) айтганлар:
Абдуллоҳнинг кунияси Абу Қусам бўлиб, Расулуллоҳнинг номларидандир. Яхшиликни жуда жамлагувчи инсонга айтилур. Расулуллоҳ ўз оталарини яхшироқ таниш учун "Мен Забиҳнинг ўғлиман" дер эдилар. Абдулмутталиб замзам қудуғини ковлашни ирода қилган эди. Бу ишдан қурайшликлар қайтарди ва баъзилар озор ҳам бердилар. Бул вақтда Абдулмутталиб учун ёрдам берадиган Ҳирсдан бошқа ўғли йўқ эди. Шунда Худодан сўрадики, "Худо менга ёрдамчи қилиб ўнта ўғил берса, биттасини Худо йўлида назр қиламан" деб, қасд қилди. Бул зот ўзи учун фахр ва азиз бўлган Ҳирс билан замзам булоғини ковлади. Шул вақтларда Худо берган ўнта ўғил камолга етган эдилар. Булар Ҳирс, Зубайр, Ҳижл, Зирор, Муқаввим, Абу Лаҳаб, Аббос, Ҳамза, Абу Толиб ва Абдуллоҳ эдилар. Бир куни Абдулмутталиб Каъбаи муаззама соясида ухлаётган эди. Тушида кўрдики, "Эй, Абдулмутталиб! Худо йўлида қилган назрингга вафо қил!". Бас, қўрқиб уйғондилар ва бир қўчқор сўйиб камбағалларга едирмоқни буюрди. Яна тушида кўрдики, бундан ҳам каттаровни сўйишга буюрилди. Бас, айтдилар: "Бундан каттароқ нима?", деганларида, "Болаларингдан бирини назр қилган эрдинг, каттароғи шулдир" деган овозни эшитди. Шунда қаттиғ ғамлик бўлди ва болаларини тўплади. Болаларига хабар бердики, "Мен сизларни Худодан сўрадим. Битталарингизни Худо йўлида қурбонлик қилмоғимни ҳам назр қилган эрдим. Шул назримга вафо қилиш кераклигимни талаб қилдилар" деди. Болалар: "Бизлар сизга итоат қиламиз. Қайсимизни забҳ қиласиз?" дедилар. Абдулмутталиб айтди: "Ҳар бирларинггиз биттадан қидоҳ (ўқ) олинглар. Унга исмларинг ёзилган бўлсин". Шундай қилдилар, Каъба ичидаги қўйилган одам суратидаги Ҳубл номли санам олдига бориб, қидоҳларни у ерга қўйдилар. Болалари учун қилинган қисматга рози эдилар. Абдулмутталиб қидоҳларни қаййим, яъни кузатувчи – назоратчининг олдига қўйди ва деди: "Эй, Аллоҳ! Мен буларни биттасини сўймоқни назр қилдим. Албатта мен қуръа ташлайман. Бас, сен хоҳлаганингга қуръамни етказгин". Шунда қуръа Абдуллоҳга тушди. Бас, Абдулмутталиб Абдуллоҳни қўлидан тутиб ва ўткир пичоқ олиб, Каъба олдидаги Исоф ва Ноила деган бутлар ёнига келтирди. Чунки, улар олдида араблар жонворлар сўяр эдилар. Қурайш улуғлари унга: "Бу билан нима қилмоқчисан?" дедилар. У: "Назримга вафо қилмоқчиман" деди. Қурайш улуғлари: "Бу ишингни қўй, токи Парвардигорга бу тўғрида узрли бўл. Сен қилган назрингни шундоқ бажарсанг, бу қилмишинг одамларга суннат бўлиб, улар ҳам шундай қиладилар. Сен фалон коҳиннинг олдига бор, шоядки бир нажотли иш буюрса". Бас, коҳинга борди. Воқеани баён қилди. Коҳин сўрадики, бу болани дияти (қиймати, хунпули) қанча? Ўнта туя, дедилар. "Боринглар, ўнта туяни қурбонлик қилинглар. Агар соҳибларинггизга яна қидоҳ тушса, туяни яна ўнтага зиёда қилинглар, токи Парвардигоринггиз рози бўлгунча ва дўстинггиз халос бўлгунча шундай қилинг", деди ўшал коҳин. Туя сўя бошладилар. Туя ҳам юзтагача кўпайиб борди, юзта туя сўйдилар. Бас, сўнгра қидоҳ туя томонга хуруж қилди. Шунинг учун Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Мен забиҳнинг ўғлиман!" дер эдилар.   
ابن هاشم (نان سينديريب تارقاتوچى. عاش عشرون سنة) واسمه عمرو (نقل من العمر) ابن عبد مناف (بمعنى ارتفاع و اشراف. وكان يقال له قمر البطحاء لحسنه وجماله مات بغزوة) واسمه المغيرة  (اسم فاعل اغار) الذى ينتهى الإرتقاء لعلياه
Абдулмутталиб Ҳошимни ўғли бўлиб, унинг исми Амр эди. Ҳошим деб номланишига сабаб мавсим аҳлига (араблардаги ҳаж мавсими катта байрам қилинар эди) биринчи бўлиб, нон синдирар эди. Амр эса Абдуманофнинг ўғлидур. Манофнинг маъноси "баланд мартаба, ашроф, иртифоъ" маъносидадур. У жуда чиройли ва сарвқомат бўлганлиги учун Батҳо водийсининг қамари – ойи дер эдилар. У бир ғазотда вафот қилган. Бу зот, яъни Абдуманофнинг асл исми Муғирадир. Муғира "ағора"дан исми фоилдир. Ул шундай зотки, олийлиги учун баланд мартабалар унда тугангандир. Яъни, ул зот қабиласининг ва даврининг энг ҳурматли кишиси бўлгандир.
ابن قصي (من قصا اذا بعد) واسمه مجمع (اسم فاعل من جمع. لقب به لان به جمع الله القبائل من فهر) سمي بقصي لتقاصيه (لبعده) فى بلاد قضاعة (جانوار سوقوندوز. وهو ابو حي من اليمن) القصية (البعيدة) الى ان اعاده (قايتارماق) الله تعالي الى الحرم (حرم الإصتياد ونحوه اى حرم مكة) المحترم (المعظم له حرمة) فحمى (اى منع) حماه (مَمْنوعاته)
Муғира Қусайнинг ўғлидир. Унинг номи Мужаммеъдир. Мужаммеъ "жаммаъа"нинг фоили. Қусай одамларни йавм ал-арубада (жамъ куни) жамлагандир. Уларни ҳарами шарифни улуғлашга буюрганлар ва уларга яқинда Пайғамбар келишининг хабарини берганлар. Худди улуғ жонивор ўз жойидан узоқлашганидек у ҳам айшу ишратдан узоқ бўлганлигидан Қусай деб номландилар. Аллоҳ таоло уни барча мамнуъотлардан ман қилди.
Яна Қусай деб номланишига сабаб, ул зот Маккадан узоқдаги Қузоъа шаҳарчасида яшаган эдилар. Қузоъа Ямандаги қабила номидир. Аллоҳ таоло уни муаззам ҳарами шарифга қайтаргунча ўша узоқ шаҳарчада яшаганлар, кейин у ерга яъни Маккага келиб яшадилар ва ҳарами шарифни улуғладилар. Уни барча бало ва офатлардан ҳимоя қилишга киришдилар.   
ابن كلاب (جمع كلب يريدون به الكثرة و لقب بكلاب بمحبته الاصطياد) واسمه حكيم ابن مرة (القوة و شدة العقل) بن كعب (سمي به لعلوه و ارتفاعه) بن لؤى (مصغر لأى و هو الثور) بن غالب (من غلب) بن فِهر (منقول من الحجر الطويل) واسمه قريش (بير قبيله نامي، خلقى قهار و غالب بولگان) واليه تنسب البطون (اى الجماعة) القرشية وما فوقه كنانى كما جنح (مال) اليه (اى الى هذا القول) الكثير وارتضاه (اى اختاره)
Мужаммеъ Килобни ўғли. Килобнинг номи Ҳакимдир. Бул зотни Килоб дейишларига сабаб кўп юрганлигидандир. Ҳаким деб номланиши эса фарзандлари кўплигидандир. Яна Ҳакимни Килоб билан лақабланиши унинг овга муҳаббатлари зиёда бўлганлигидандир. Килоб Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг оналари Оминанинг учинчи боболаридир, яъни ул зоти шарифнинг ота ва оналарининг насаби Килобда туташади ("Мадориж ас-суъуд").
Килоб ҳақида бир ривоят: арабларда: "Нима учун фарзандларингизнинг номини хунук ном билан атайсизлар?" деб сўралганда, "Фарзандларимиз бизларга кўп зарар етказганлари учун", деб жавоб берганлар.   
Килоб – Ҳаким Мурранинг ўғли. Мурра Каъбнинг ўғли. Каъб қадамнинг усти бўлганлиги учун ўз қавмининг улуғи сифатида лақаблангандир. Каъб пайғамбарлик юборилишидан олдин беш юз олтмиш йил аввал вафот қилган. Каъб Луайнинг ўғли. Луай Ғолибнинг ўғли. Ғолиб Феҳрнинг ўғли. Феҳрнинг номи Қурайш бўлиб, Қурайш "қарш"дан бўлиб, "жамъламоқ" маъносидадир. Халқи қаҳрли ва ғолиб бўлган арабларнинг бир қабиласининг номидир. Қурайшдан туғилган бир жамоани унга нисбат берилди. Қурайшнинг ота-боболари Кинонага мансубдир. Бу сўзга кўп олим муаррихлар мойил ва рози бўлгандир.
Бул ҳадиси шарифни "Табақоти Ибн Саъд"дан олиб келтирадилар. Ал-Ашъас ибн Қайс айтади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам олдиларига Кинда элчилари орасида келдим. Мен дедимки, "Эй, Расулуллоҳ! Сизларни бизлардан деб, яъни бизларнинг қабиламиздан деб ўйлаймиз". Ул зоти шариф дедилар: "Бизлар ан-Назр ибн Кинона болаларимиз. Уларга эмин бўлиб, орқа ҳам қилмаймиз, уларни ота сифатида инкор ҳам қилмаймиз". Ал-Ашъас ибн Қайс айтур: "Қурайшнинг Назр ибн Кинонадан эканлигини инкор қилганини ҳеч кимдан эшитмадим ...".  
ابن مالك ( لانه ملك العرب) بن النضر (واسمه قيس لقب بالنضر لان وجهه كان يتلألأ نورا) بن كنانة ابن خُزَيْمَة (كوچلى) بن مدركة (اسم فاعل ادرك) بن اِلياس (مصدر يئس) وهو اول من اهدى البدن (البعير) الى الرحاب (حرمگه ياقين بير جاي. اى البقاع) الحرمية
Қурайш Моликнинг ўғли. Молик Абу-л-Ҳирс кунияси билан танилган. Сабаби, арабга молик бўлгани учун Моликдир. Молик Назрнинг ўғли. Унинг асли исми Қайс бўлиб, юзлари нурафшон бўлганлиги учун Назр дейилган. Назр Кинонанинг ўғли. Кинона ўз қавмини иҳота ва ҳимоя қилганлиги учун Кинонадир. Кинона Хузайманинг ўғли. Бул зотда Пайғамбар алайҳиссаломнинг нурлари ва боболарининг нурлари жамъ бўлиб, қавмини қаттиқ ислоҳда тутгани учун Хузаймадир. Ибн Аббос разийаллоҳу анҳу айтганлар: "Хузайма Иброҳим алайҳиссалом миллатида вафот қилган".
Хузайма Мудриканинг ўғли. Мудрикадаги "ҳо" муболаға учун бўлиб, ҳар бир азизлик ва фахрлик нарсаларни идрок қилгани учун ҳам Мудрикадир. Ул зотнинг оталари ва ўзларида Пайғамбар алайҳиссаломнинг нурлари ошкора зоҳир бўлган. Муборак номлари Амрдир. Мудрика Илёснинг ўғли. Бул зот ҳарамга нисбатли жой аҳлига биринчи бўлиб туя ҳадия қилган. Илёс "йаиса"дан масдар. Чунки, отаси қариган чоғда кўрган фарзанд экан ва кунияси Абу Амр бўлган. Илёсдаги "лом" ломи таърифдир.   
وسُمِع فى صلبه (اى ظهر الياس) النبى صلى الله عليه وسلم ذكر الله تعالي و لباه (اى تلبية الحج)
Илёснинг орқаларида пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Аллоҳ таолони зкир қилганлари ва ҳаж мавсимида талбия айтганлари эшитилди.
ابن مُضَر (قلبگه خورسندليك باغيشلاوچى) بن نِزار (قليل، لانه كان نهيفا مهزول البدن) بن مَعَدّ (لشكرباشى) بن عَدنان (اقامة نسب متقدم، عدنان موسى عليه السلام دوريده بولگانلار)
Илёс Музарнинг ўғли, бул зотни ким кўрса дўст тутар эди. Ҳар қандай инсоннинг қалбига сурур бағишлар эди. Яна ул зот Мозир, яъни хом, пишмаган сутни яхши кўрар эди. Шунинг учун Музар аталди. Ўзининг ҳусни жамоли ила танилган эрди. Яна "Одамларга яхшилик қилсанг, яхшилик ҳосилини ўрасан", дегувчи эди. Яна одамларнинг ичида овозлари чиройли эди. Қачонки, бир овоз қилсалар, боқаётган туялари дарҳол йиғилар эди.
Музар Низорнинг ўғли. Низор туғилган вақтида оталари ул зотнинг икки кўзлари ўртасида Пайғамбар алайҳиссаломнинг нурларини кўрдилар. Жуда хурсанд бўлиб, "Буларнинг ҳаммаси Пайғамбар алайҳиссаломнинг туғилишлари ҳақида башорат", деб ўғиллари номини Низор қўйдилар. Низорнинг жасадлари кичик, ориқ бўлган.
Низор Муаднинг ўғли. Муад Бани Исроил орасида соҳиби ҳарб ва ғолибу қатил бўлиб, ҳар доим жиҳоддан ғалаба билан қайтар эди. Айтишларича, ул зот Ийсо алайҳиссалом даврида бўлганлар.
Муад Адноннинг ўғли. Аднон "фаълон" вазнида бўлиб, "адн"дан муштақдир. Яъни, иқомат ва доим маъносида. Чунки, жин ва инсонларнинг кўзлари бул зотга қараб турар эди. Бас, Аллоҳ таоло бул зотни сақлагувчи вакил қилди. Аднон Мусо алайҳиссаломнинг вақтларида яшаганлар. Зубайр разийаллоҳу анҳу ҳикоя қиладилар: биринчи бўлиб уруш аломатларини ишлаб чиққан ва Каъбаи муаззамани кенгайтирган Аднон эди.  
و هذا سِلك (باغلاماق، القلادة) نظمت فرائده (فريدة اى لؤلؤ عظيمة الشأن) بنان (اصابع) السنة (الاحاديث الصحيحة) السنية (اى المرفوعة)
Мазкур насаб босиб ўтилган йўл бўлиб, шаъни улуғ бўлган маржонларни назм (тартиб) қилгандир. Бу (насабнома) баланд даражали саҳиҳ ҳадиси шарифларнинг бармоқлари тартиб берган шаъни улуғ маржон-марварид шодаларидир. Мусанниф ушбу насаби шарифга далолат қиладиган саҳиҳ ҳадисларни шараф ва манфаат юзасидан инсонга ўхшатиб, бу насабномани унинг бармоқлари исбот қилгандир, деб тасаввур қилдилар. 
ورفعه (ايصال نسب النبي) الى الخليل ابراهيم عليه السلام امسك (كف وترك) عنه الشارع (اى النبي) واباه (كرهه) وعَدْنان بلا ريب (تردد) عند ذوى (اصحاب) العلوم النسبية الى الذبيح (اى المذبوح بالامر لا بالفعل) اسماعيل نسبته و مُنتماه (غاية نسبة عدنان اى ارتفاعه وبلوغه)
Нурли бўлган ҳадиси шариф эгалари Пайғамбар алайҳиссаломнинг муборак насабларини Иброҳим алайҳиссаломга етказмоқликдан Расулуллоҳ ўзларини манъ қилдилар ва кариҳ кўрдилар. Илм асҳоблари, яъни олимларнинг наздида Адноннинг насаблари шак-шубҳасиз то Исмоил алайҳиссаломгача бўлган оталик нисбатлари интиҳосига (камолига, охирига) етгандир.
Ибн Аббос разийаллоҳу анҳудан ривоят қилинди: Расулуллоҳ ўзларини нисбатлаганларида Муад ибн Аднондан тажовуз қилмас эдилар. Айтур эрдиларки, икки-уч марталаб ўта нисбат бергувчилар ёлғончилардир.
Яна Ибн Аббос разийаллоҳу анҳудан ривоят қилинди: Аднон билан Исмоил алайҳиссалом ўрталарида ўттиз ота бўлиб, уларни танилмас эди.        
Лекин, билмоқ керакким, Пайғамбаримизнинг ота-боболарини зикр қилган муаррихлар Аднондан юқори боболарини мана бундай давом қилдирадилар: Ибн Адад ибн ал-Муқаввми ибн Ноҳур ибн Тийраҳ ибн Йаъраб ибн Йашҳаб ибн Нобит ибн Исмоил ибн Иброҳим халил ар-раҳмон ибн Ториҳ у Озар ибн Ноҳур ибн Соруъ ибн Роҳу ибн Фолиҳ ибн айбар ибн Шолих ибн Арфаҳшад ибн Сом ибн Нуҳ алайҳиссалом ибн Ламак ибн Матушлах ибн Ахзух у ўйлашларича, Идрис пайғамбар, у одам болаларидан биринчи пайғамбар бўлган ва қалам билан хат ёзган зот эди, ибн Язд ибн Маҳлил ибн Қайнан ибн Ёниш ибн Шис ибн Одам алайҳиссалом".
Пайғамбаримизнинг Аднонгача бўлган насаблари ихтилофсиздир. Аммо Аднондан юқорисида уламолар ихтилоф қилишган. Энг яхшиси, ушбу мавлиди шариф нозими тутган йўл, яъни, Аднондан юқори боболарини зикр қилмасликдир. Зеро, бул иш хайрли бўлганида Расули акрамнинг ўзлари зикр қилган бўлардилар.  
Билгинки, Имом Фахриддин ар-Розий (Имом Фахриддин Муҳаммад ибн Умар ар-Розий, вафоти 606) "Арор ат-танзил" китобида Пайғамбар алайҳиссаломнинг жами оталари тавҳидда ўтганлигини ёзиб қолдирган. Унинг айтишига қараганда, Озар Иброҳим алайҳиссаломнинг отаси эмас, балки амакисидир. Шунинг учун Жаъфар ал-Барзанжийнинг невараси Зайн ал-обидин ал-Барзанжий ўзининг "Манзумат ал-мавлид аш-шариф" китобида бундай ёзади:
حماه اِله العرش من ظهر آدم. الى صُلب عبد الله من رجس شيطان.
الى اَنْ بَدَا من خير بيت ومَعَش (قبيلة). وخير قرون الخلق من نوع اِنسان.
وقد صان من فعل السفاح (زنا) اصوله. الى اَنْ بَدَا كالبدر يَهدِى لِرَحْمان.
(Пайғамбар алайҳиссаломнинг насабларини аршнинг Парвардигори Одам алайҳиссаломнинг орқасидан то Абдуллоҳнинг сулбигача шайтоннинг ифлосликларидан ҳимоя қилгандир. Бу қабиланинг, хонадоннинг энг яхшиси, инсон навъидан бўлмиш халқнинг замонларининг энг яхши замони зоҳир бўлгунча шундай бўлди. Батаҳқиқ, Пайғамбар алайҳиссаломнинг аслларини, ота-боболарини то ар-роҳман ар-раҳим бўлмиш Аллоҳ йўлига ҳидоят қиладиган ўн тўрт кечалик ойга ўхшаш зот дунёга келгунча, зуҳур қилгунча зинодан, ҳар хил бузуқликлардан сақлагандир!).  

فاعظم به (فعل تعجّب) من عقدٍ (عظم النسب الشريف) تألقت كواكبه (اى جواهر الشبيهة بالكواكب فى الاِضاءة) الدرية (نسبة الى الدرة) وكيف لا، (يتعجب من عظمه) و (حال) سيد الأكرم صلى الله عليه وسلم واسطة (الذى فى وسطها) المنتقاه (لآليه وجواهره مصطفاة ومختارة)
Таажжубки, мана шундай насабдан бўлган улуғликки, унинг юлдузга ўхшаган дурлари ёзилган эди! Ул зотнинг яъни саййид ал-акрам соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг лўълўъ-жавоҳирга ўхшаган сийратлари танилиб насибадор қилингандир. Ва Расулуллоҳнинг дур ва жавоҳир янглиғ танилган ва ихтиёр қилинган муборак номлари насабномаларда энг ўртасига, энг яхши жойига тизилгандир.
نسبٌ (للنبى) تحسب (تعد و تفتخر) العلا (جمع عليآء اى الكامل، اولوغ صفتلارنى) بحلاه (بحسنه، جمع حلية و هى ما تزين به). قلدتها (اى النسب العُلا) نجومها الجوزآء (جعلت جوزآء قلادة له).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг насаблари чиройлик билан улуғ сифатларда саналди ва фахрланди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак насаблари ҳуснининг баркамол қилмоқликда жавзо юлдузлари бўюнларига тақиб олганлар. Насабдаги "танвин" таъзим учундир. Яъни, насаблар ичида энг улуғи, энг шарафлиси Пайғамбар алайҳиссалом насабларидир! 
حبذا (هو المخصوص بالمدح) عقد (مجموع اللآلئ) سودد (مجد وشرف) و فخار انت فيه اليتيمة  (الدرة لا مثل لها) العصمآء (بمعنى الحفظ).
Бунча ҳам яхшики, улуғлик ва шарафдан иборат бўлган марваридлар шодаси яъни насаби шариф! Ва ҳолонки, сиз шул насаб шодасида сақланган дурдирсиз!
و اكرم به (تعجب من كرم و شرف بالعقد) من نسب طهره الله تعالى من سِفاح الجاهلية (مصدر سافح، ما قبل البعثة المزانات).
Таажжуб мунча ҳам! Улуғ пок экан бул насаби шариф! Аллоҳ таоло пок қилгандир бу насаби шарифни зино бўлмиш сифоҳи жоҳилиядан!
Ибн Аббос разийаллоҳу анҳу Али каррамаллоҳу важҳаҳудан ривоят қилдилар, Пайғамбар алайҳиссалом айтдилар: мен никоҳдан вужудга келганман, токи Одам алайҳиссаломдан бошлаб ота ва онамдан туғулганимча – шул вақтгача сифоҳдан вужудга келмадим!".
اورد (روى) زين (مصدر زان، بمعنى حسن) العراقى (المنسوب لبلاد العراق) وارده (نسب الرسول صلى الله عليه وسلم اى حديث النسب الطويل فان معنى الوارد هو الطويل) فى مورده (هو الجادة اى الطريق) الهنى (الالتذاذ) و رواه.
Зайнуддин ал-Ироқий – ул зотни Аллоҳ раҳмат қилсин – ўзларининг лазиз бўлган китобларида Пайғамбар алайҳиссаломни насаби шарифларини ривоят қилдилар.

---

Зайн ал-Ироқий, ул зот Ҳофиз Зайнуддин Абдурраҳим ибн ал-Ҳусайн аш-Шофиъий ал-Ироқий бўлиб, 806 ҳижрий йилда вафот қилганлар. Ул зот муҳаддис Ҳофиз Ибн Ҳажар ал-Асқалоний (вафоти 852)нинг устозларидан биридир. Зайн ал-Ироқий Ҳужжат ал-ислом Имом ал-Ғаззолийц (вафоти 505)нинг "Иҳё ал-улум ад-дин" китобларига икки китобда шарҳ ёзганлар. У ўз шарҳларида "Иҳё"да келтирилган ҳадиси шарифларни тахриж қилганлар. Бир мукаммал шарҳини Зайн ал-Ироқий 760 йилда "ал-Муғний ъан ҳамл ал-асфор би-л-асфор фий тахрижи ма фий ал-Иҳё мин ал-ахбор" номи билан таълиф қилганлар. Яна Зайн ал-Ироқийнинг усули ҳадисга бағишланган "Алфиййа" номли машҳур китоблари бор. Шунингдек, "ал-Боис ъала ал-халос мин ҳаводис ал-қисос", "Тақриб ал-асонид", "Шарҳ ас-сунан ат-Термизий", "ад-Дурар ас-саниййа фий назм ас-сийрат ан-набавиййа", "Зайл ал-ибар", "Қуррат ал-айн" каби ўнга яқин китоблар ёзиб қолдирганлар.   
حفظ (صان) الاله كرامة (اولوغلاماق اوچون) لمحمد ابآءه الامجاد (كريم وعزيز) صونا (حفظا) لاسمه (اى محمد) تركوا (ابآؤه) السفاح (اى الزنا) فلم يصبهم (ابآئهم) عاره (عيب السفاح) من  (بيان لآبائه) آدم و الى ابيه وامه.
Аллоҳ таоло Муҳаммад алайҳиссаломни ҳурматларидан ул зотнинг улуғ бўлган оталарини сақлади. Бу ушбу зотнинг муборак исмларини сақламоқлик учун эди. Боболари зинони (яъни, кўп миллатларда исломдан илгари эркак аёлини бир муддат мусофаҳа қилиб, кейин хотин қилиб олар экан. Бу ерда шул мурод бўлиб, Расулуллоҳнинг ота-боболари ана шундай ишлардан покдирлар)тарк қилгандир. Бас, сафоҳат айби Одам алайҳиссаломдан бул зоти шарифнинг ота-оналаригача етган эмас!
سراة (رئيس) سرى(جرى) نور النبوة فى اسارير (محاسن الوجه اى فى خطوط جباههم) غررهم (جمع غرة) البهية (بها بمعنى الجمال).
Пайғамбар алайҳиссаломнинг оталари ўз қавмлари ичида раис бўлиб, нубувват нури уларнинг чиройли ва нурли юзларида ҳулул қилиб давом этди.
وبدا (ظهر) بدره (نور النبوة، بدر بويوك، اون تورت كونليك آى) فى جبين (جبهة) جده عبد المطلب وابنه عبد الله.
Ўн тўрт кунлик ойдек бўлган нур ан-нубувват зоҳир бўлди боболари Абдулмутталибнинг ва оталари Абдуллоҳнинг пешоналарида. Ҳатто Абдуллоҳнинг жамоллари шундай нурли ва гўзал эдики, замонасининг хотун-қизлари Юсуф алайҳиссалом каби каби унга мафтун эдилар ("Мадориж ас-суъуд").
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

3: ولمّا اراد الله تعالى ابراز (اظهار) حقيقته (النبى) المحمدية. واظهاره (تفسير ابراز) جسما و روحا بصورته (شكله وهيئته) ومعناه (شمائله وصفاته الجليلة). نقل (نور النبوة) الى مَقرّه (موضع استقراره) من صدفة (وجد وجدانا) أمنة الزُّهْرية (منسوب الى زهرة جد ابيها).
Аллоҳ таоло Муҳаммад алайҳиссаломнинг чиройли суратлари билан ҳаётлик жисмларини ҳақиқий изҳор қилмоқликни ирода қилган вақт бўлгани онда Аллоҳ таоло Пайғамбар алайҳиссаломнинг маънавий жасадларини ҳақиқий жасадга айлантирмоқ учун Оминаи зуҳриййани садфаларидан бўлган қароргоҳ жойига нақл қилди.
"Садфа" дурларнинг пўсти бўлиб, уларнинг бу қароргоҳига Пайғамбар алайҳиссалом оналарининг қорнини ўхшатилмоқда.
"Зуҳриййа" сўзи нисбат бўлиб, у Омина онамизнинг оталарининг боболари Зуҳрага нисбатдир. Омина онамиз Ваҳбнинг қизи, Ваҳб Абдуманофнинг ўғли, Абдуманоф эса Зуҳранинг ўғли. Ваҳб Зуҳра авлодларининг саййиди эди. Бас, Ваҳб қизи Оминани Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг оталари Абдуллоҳга берди. Омина онамиз қиёмат кунида қурайш қабиласидан бўлган аёлларнинг афзали бўлиб, насаб ва мавзеъ тўғрисидан оналари Абдулуззонинг қизи, Абдулуззо эса Усмоннинг ўғли, Усмон Абдуддорнинг ўғли, Абдуддор эса Қусайнинг ўғлидир.     
وخصها (اى آمنة) القريب المجيب (على وفق ارادته)، بان تكون اُمّا لمصطفاه (اى مختار الله تعالى من سائر خلقه).
Ҳар нарсага яқин ва дуоларни ижобат қилгувчи зот (яъни, Аллоҳ таоло) Оминаи зуҳриййани Мустафо соллаллоҳу алайҳи ва салламга она бўлмоқликка хослади. Чунки, Онҳазрат ҳасаб жиҳатидан қавмининг энг афзали, асл ва фаръ жиҳатидан эса энг покизаси эдилар. Шул сабабдан ул зот пайғамбарлик насабида хос бўлганликлари учун ака-укаларсиз ёлғиз фарзанд бўлиб туғилдилар.
ونودى فى السموات والارض بحملها لانواره الذاتية.
Пайғамбар алайҳиссаломнинг зоти нурларига Омина онамизнинг ҳомиладор бўлганлиги ер ва осмонларда нидо қилинди.
Саҳл ибн Абдуллоҳ ат-Тустарий айтишича, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам оналарига ражаб ойида жумъа кунида маҳмул бўлганлар.
وصبا (أى اشتاق ومال) كل صب (مشتاق) لِهُبوب نسيم صباه.
Пайғамбаримизга ошиқ бўлган ҳар бир муштоқ пайғамбаримизнинг  маҳмул бўлганлигидан пайдо бўлган хурсандчилик ва ширин шаббодадан хурсанд бўлди.
Бу ерда сабо шаббодаси, насими инсонларга сурур бағишлаши, баданларига суръат билан фойда етказиши сабабидан пайғамбаримиз туғилишлари хабари ҳам суръат ила инсонларга таъсир қилганлигига ишора қилинмоқда.
وكُسيت (لبست) الارض (اى نبت فيها) بعد طول جَدْبها (عيبها اى يبسها بانقطاع المطر) من النباتات حُللا (حلول يورماق) سُنْدُسية (آلتونلى أطلس).
Ер кийинди, яъни ерда бекилган гиёҳлар кўкарди. Узоқ қаҳатчиликдан сўнг атласдек бўлган гиёҳлардан иборат кийимлар билан кийинди.
Бундай баракотлар сабабидан ўга йилни араблар санат ал-фатҳ деб номлаган эдилар. 
واَيْنعت (ادركن) الثمار (اى صارت الثمار يانعة اى ناضحة) وادنى (قرب) الشجر للجانى (اسم فاعل من جنى اى لمريد القطع) جناه (قطعه).
Ейиладиган мевалар баркамол етишди ва мевали дарахтлар мева тергувчи учун яқин бўлди.
Булар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳақиқий ҳаётга айланганликлари баракотидандир. 
ونطقت (قالت فى تلك الليلة) بحمله (اى النبى) كل دابة لقريش بفصاح (جمع فصيح) الالسن العربية.
Қурайш қабилаларига Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг маҳмул бўлганликларини ҳар бир чорпой араб тилида фасоҳатли – чиройли қилиб гапирар ва айтар эди.
Буни Абу Нуайм (Ҳофиз Абу Нуайм Аҳмад ибн Абдуллоҳ ал-Исбаҳоний, вафоти 430) Ибн Аббос (р.а.)дан ривоят қилгандир. Ундай айтилишича, ҳайвонлардан араблар Каъбанинг робби Аллоҳнинг инояти билан унинг расули, дунёнинг имоми, уламоларнинг чироғи туғилиши ҳақида кўп бора эшитганлар ва бу ҳақда қуруқлик ва денгиз ҳайвонлари ҳам бир-бирларига хабар берганлар.
وخرت (سقطت) الاسرة (جمع سرير يعنى كافرلارنينگ پادشاهلارىنينگ تخت لارى) والاصنام (عبادت قيليناديگان صورتلار) على الوجوه (جمع وجه) والافواه (بمعنى فم).
Пайғамбаримизга маҳмул бўлган кунда кофир подшоҳларга хос бўлган тахтлар ва суратдан бўлган маъбудалар юз ва оғизлари билан йиқилди.
وتباشرت (خورسندليك بيلديردىلار) وحوش المشارق والمغارب ودوابّها البحرية.
Машриқ ва мағриб ваҳшийлари ва дарё чарполари хурсандчилик билдирдилар.
Бу Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг маҳмул бўлганликларидан эди.
واحتست (شربت) العوالم (جمع عالم:انواع المخلوقات) من السرور كأس (ايديش) حمياه (خورسندليك وهو الخمر الشديدة).
Лаззатли бўлди, яъни шўрбо ичиб терлаб лаззатлангандек ақлли инсонлар Пайғамбар алайҳиссаломнинг маҳмул бўлганидан хурсанд бўлдилар, хурсандчилик косалари тўлган ҳолда бўлди бу.
وبشرت (ييتيشدى و حرمتلى بولدى) الجن باِظلال (بقرب) زمنه وانتهكت (اى بطلت) الكهانة (فالچىليك) و رهبت (خافت) الرهبانية (جمع رهبان اى عباد النصارى).
Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг дунёга келишликлари яқин бўлгани билан жин тоифаларини хурсанд қилинди. Пайғамбаримизнинг туғилиш вақтини коҳиналарга, яъни фолчиларга етказилди.
Фолчилик шундан сўнг ботил бўлиб, ҳаром ишга айланди.
Бул бўлаётган ишлардан руҳбонлар, яъни насоро обидлари қўрқдилар. 
ولهج (اسرع) بخبره (النبى صلى الله عليه وسلم) كل حَبر (عالم) خبير و حلى (حسن و جمال) حسنه تاه (تحير و تكبر يعنى حَيْران بولماق).
Ҳар бир хабар берувчи олим Пайғамбар алайҳиссаломнинг ҳусни жамоли ҳақида ҳайратланган ҳолида Пайғамбаримизнинг туғилиш хабарини аввалги муқаддас китоблардан олиб тарқатишга шошилди ва тез тарқатди. 
واوتيت (اى اتاها آت) امه فى المنام فقيل لها انك قد حملت بسيد العالمين و خير البرية (اى مخلوقات اجمعين). وسَمِّيه اذا وضعتيه (ولدتِه) محمدا فانه سَيُحمد عقباه (آخره).
Бир билгувчи пайғамбаримиз оналари олдига ул зоти шарифа ухлаб ётганларида келди. Бас, ул зотга айтилдики, албатта сиз саййиди оламинга ва барча махлуқотларнинг яхшироғига ҳомиладор бўлдингиз. Қачонки, уни туғсангиз номини Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қўйинг! Чунки, бул зотнинг оқибатлари ҳамд айтиладиган бўлади. яъни, кейинчалик ул зоти шарифни жумлаи жаҳон мақтаб тилга олурлар.
Ибн Исҳоқ (энг биринчи пайғамбаримиз ҳақида, асри саодат тўғрисида китоб ёзган зот, вафоти 151) ривоят қилган: Омина айтур: мен уйқу билан бедорлик орасида эканлигимда бир келгувчи келди ва деди: "Сен махлуқотнинг, инсониятнинг саййидига ҳомиладор бўлганингни биласанми?!". Сўнгра менга муҳлат берди, яъни, тарк қилди ҳатто туғишим яқинлашганда яна келди. Бас, деди, айтгин: "Воҳид таолога ҳар бир ҳасад қилгувчидан паноҳ тилайман!", кейин болага Муҳаммад деб исм қўйгин".
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

4: ولما تم (كمل) من حمله (صلى الله عليه وسلم) شهران على مشهور الاقوال (المختلفة) المروية (عن المحدثين). تُوُفّي بالمدينة المنورة ابوه عبد الله.
Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг маҳмуллигига машҳур қавлга асосан икки ой бўлган вақт эди. (Баъзи фикрларга кўра етти ой, саккиз ой, тўққиз ой, ўн ой дейилган). Оталари Мадинаи мунавварада вафот қилди. Бул зот оналарининг қорнида икки ойлик бўлиб, етимга айландилар.
Қачонки, унинг дўстлари Маккага қайтиб келишганда улардан Абдулмутталиб Абдуллоҳ ҳақида сўради. Бас, улар уни касал ҳолида ташлаб келдик дейишганда, Абдулмутталиб унинг ёнига биродари (энг катта акаси) ал-Ҳорисни юборди. Лекин, у борганида Абдуллоҳни вафот қилган ҳолда топди.
Пайғамбаримизнинг оталари Мадинаи мунавварадаги Дори тобеъа деган жойга дафн қилинди. Абво деган жойга дафн қилинди, деб ҳам айтилган.
Ибн Аббос разийаллоҳу анҳудан ривоят қилинди: Абдуллоҳ вафот қилган вақтда фаришталар айтдики, "Эй, парвардигоримиз, бизларнинг саййидимиз, сенинг пайғамбаринг етимдир!". Аллоҳ таоло айтди: "Мен унинг учун ҳофизман ва носирман!".
Хабарда келтирилган: албатта ул зотга боболари ва амакилари кафил бўлди.
Пайғамбар алайҳиссалом айтган эдилар: "Етимларга раҳм қилинглар ва ғарибларни ҳурмат қилинглар! Чунки, мен кичиклигимда етим эдим ва катталигимда ғариб бўлдим. Албатта Аллоҳ таоло ҳар куни ғариб учун минг мартаба раҳмат назари билан қарайди". 
وكان قد إجتاز (كيچدى واوتدى) باخواله بنى عدى من الطآئفة (اى القبيلة) النجّارية.
Абдуллоҳ Нажжориййа қабиласидан бўлган Адий болалари уруғидаги тоғалариникига ўтган эдилар.
Билмоқ керакким, Бану Алий ан-Нажжор Абдулмутталибнинг тоғаси эди. Чунки, унинг отаси Ҳошим Бани Адийдан бўлган Саламага уйланган эдилар. Ундан Абдулмутталиб туғилган. Аммо Абдуллоҳнинг тоғалари Қурайшдан бўлиб, Бани Махзум уруғидан эди ("Мадориж ас-суъуд").
ومكث فيهم (اى اقام عبد الله عندهم) شهرا سقيما يعانون (يشتغلون بالتعب) سُقمه (اى مرضه الطويل) وشكواه (شكايت قيلماق).
Абдуллоҳ улар орасидатўла бир ой касал бўлиб турди, улар яъни мезбонлар унинг касалидан хабар олишар ва қилган шикоятига ёрдам қилишар эди. 
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

5: ولما تم (كمل) من حمله صلى الله عليه وسلم تسعة اشهر قمرية.
Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг маҳмуллигидан бўлган тўққиз ой қамария вақти тамомига етди.
و آن (قرب وقته) للزمان ان ينجلى (روشن بولماق) عنه (اى ان يذهب عن الزمان) صداه (چَنقاق ليك).
Замона учун чанқоқликдан (яъни, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қачон пайдо бўлар эканлар, қачон ҳидоят ва нур оламга таралар экан, деган чанқоқликдан) қутилиш вақти, қониш замони яқинлашди, яқин келди.
حضر امّه ليلة مولده اسية (بنت مزاحم امرأة فرعون) و مريم (بنت عمران) فى نسوة من الحظيرة (اى الجنة) القدسية (من الحور العين).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг таваллуд кечаларида Осиё бинти Музоҳим ва Марям бинти Имроннинг муқаддас ва покиза жаннатдан чиққан ҳури айнлардан бўлмиш аёллар ичида ҳозир бўлдилар.
Туғиш пайти ҳақида Омина деди: сўнг мени аёллар оладиган (ўрайдиган) нарсага олдилар, ўрадилар. Менга ўзларининг эркак ёки аёллигини билдирмадилар. Мен уйда ёлғиз ўзим эдим. Бу вақтда Абдулмутталиб ўзининг тавофи билан машғул эдилар. Бас, улуғ гувиллашни (қўнғироқдек овозларни) эшитдим. Мен ўша улуғ ишдан қўрқувга тушдим. Кейин бир қушнинг оқ қанотлари менинг кўксимни масҳ қилаётганини кўриб қолдим. Шунда мендан қўрқув ва ҳар қандай оғриқлар йўқолди. Сўнг ногоҳ оппоқ ичимликни тановул қилаётганимни сезиб қолдим. Бас, менга бир олий нур етди. Кейин эса тизилишган хурмолардек саф тортган аёлларни кўрдим, худди улар Абдуманофнинг қизларига ўхшар эдилар.
واخذها المخاض (توغيش قورقينچى و قيينچيليكلارى) فولدته صلى الله عليه وسلم نورا يتلألأ سناه (يلمع ضوءه).
Оминага туғиш қўрқинчи ва машаққати етди. Бас, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни туғдилар. Атрофга таралаётган нур янглиғ эдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан нур атрофга тарқади.
Омина онамиз айтур: туғаётган вақтимда шом қасрларини ёритган нурни кўрдим. Мана шунга ишора қилиб, ал-Аббос разийаллоҳу анҳу ўз шеърида бундай деганлар:
وانت لما ولدت اشرقت،
الارض وضاءت بنورك الافق،
فنحن فى ذلك الضياء،
وفى النور وسبل الرشاد نخترق
"Сиз, эй Муҳаммад, алайҳиссалом, туғилган вақтда ер чароғон бўлиб кетди. Сизнинг нурингиздан осмонлар, уфқлар нурланди. Бас, биз мана шул зиёда, шул нурда, шул тўғри йўлда жон куйдирурмиз!"
Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва саллам туғилган вақтда шодликдан арш титради, ал-Курсий таажжубдан порлаб кетди. Осмондан жинлар манъ қилинди. Ёқимли шабадалар эсди. Боғлардаги дарахтлар шохчаларини таъзим юзасидан эгилтирдилар. Бутун коинот, осмону фалак турли тарафдан: "Марҳабо, хуш келдингиз!" деб овоз бердилар ("Мадориж ас-суъуд").
Мана шу ерда "Маҳалли қиём" ўрни бўлиб, Мовароуннаҳр халқлари одатида мавлид иштирокчилари одоб юзасидан ўринларидан тикка туриб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга саловотлар айтадилар. Зотан, Жаъфар ал-Барзанжийнинг бошқа бир қасидалар тўпламидан олинган ушбу байтлар бор:
وَ قَدْ سَنّ أهْلُ الفَضْل و التّقَى، قِيَامًا عَلى الأقْدَامِ مَعَ حُسْنِ إمْعَان
"Дарҳақиқат, фазилат ва тақво аҳли гўзал диққат-эътибор билан қадамларга тикка туришни суннат демишлар!".
Мазкур "Маҳалли қиём"да яна Жаъфар ал-Барзанжийнинг ушбу байтлари ўқилур:
مَرْحَبَا يا مَرْحَبَا يَا مَرْحَبَا، مَرْحَبَا جَدّ الْحُسَيْنِ مَرْحَبَا!
يَا نَبِىَّ سَلَامٌ عَلَيْك، صَلَوَاتُ اللهِ عَلَيْك!
يَا حَبِيبَ سَلَامٌ عَلَيْك، صَلَوَاتُ اللهِ عَلَيْك!
أشْرَقَ الْبَدْرُ عَلَيْنَا، فَاخْتَفَتْ مِنْهُ الْبُدُور!
مِثْلَ حُسْنِكَ مَا رَأَيْنَا، قَطّ يَا وَجْهَ السُّرُور!
أنْتَ شَمْسٌ أنْتَ بَدْرٌ، أنْتَ نُورٌ فَوْقَ نُور!
أنْتَ إكْسِيرٌ وَ غَالِى، أنْتَ مِصْبَاحُ الصّدُور!
يَا حَبِيبِى يَا مُحَمّد! يَا عَرُوسَ الْخَافِقَيْن!
يَا مُؤَيّدُ يَا مُمَجّدُ، يَا إمَامَ الْقِبْلَتَيْن!
مَنْ رَأَ وَجْهَكَ يَسْعَدْ، يَا كَرِيمَ الْوَالِدَيْن!
"Марҳабо, эй марҳабо, эй марҳабо! Марҳабо, Ҳусайннинг бобоси марҳабо! Эй, Пайғамбар! Сизга салом бўлсин! Аллоҳнинг саловотлари сизга бўлсин! Эй, Ҳабиб! Сизга салом бўлсин! Аллоҳнинг саловотлари сизга бўлсин! Бизларга тўлин ой балқиб чиқди, ундан бошқа ойлар махфий бўлиб кетди. Эй, шодликлар юзи! Сизнинг ҳуснинггиз каби ҳуснни ҳаргиз кўрмаган эдик. Сиз қуёшсиз, сиз тўлин ойсиз. Сиз нур устига нурсиз! Сиз иксирсиз, сиз қимматбаҳосиз. Сиз қалблар чироғисиз! Эй, ҳабибим, эй Муҳаммад! Эй, икки оламнинг ҳам, ғарбу шарқнинг ҳам куёви! Эй, қувватланган зот, эй, улуғланган зот! Эй, икки қибланинг имоми! Сизнинг юзинггизни кимки кўрса, бахтли бўлур. Эй, ота-оналарнинг мукаррами!".
Юқоридаги мазкур байтлар ўқилганидан сўнг айрим мавлидларда туркий ва форсий байтлар ҳам илова қилиб ўқилади. 

ومُحَيّا (اضاءت) كالشمس منك مضيئ (مُشرِق ومنير).
Сиздаги кунга, офтобга ўхшаган юз нур таратмоқда!
اسفرت عنه ليلة غرّاء (بيضاء منيرة).
Ўшал нурдан нурланган кечанинг тонгги отмоқда!
Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг кундузи ёки кечаси туғилганликлари ихтилофлидир. Машҳур қавлга кўра, ул зоти шариф тонг-саҳар вақтида туғилганлар. 
ليلة المولد الذى كان للدين (اى للاحكام الشرعية) سرور بيومه وازدهاء (زيادة ونماء).
Ул мавлид кечасидир! Дин учун, аҳкоми шариат учун куни билан сурур, хурсандик ҳамда зиёда ифтихор бўлди.
يوم نالت (ادركت) بوضعه ابنة وهب (السيدة آمنة) من فخار (اى فخر) ما لم تنله النساء.
Бул кун шундай бир кун бўлдики, Ваҳбнинг қизи аёллар етиша олмаган улуғ фахрга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни туғиши сабабидан етишди.
واتت قومها بافضل ممّا حملت (اى من مولود وهو عيسى عليه السلام) قبل مريم العذراء (اى البكر التى لم تزل بكارتها).
Ваҳбнинг қизи Марям ўз қавмига бакорат ҳолида ҳомиладор бўлиб (яъни, Ийсо алайҳиссаломни туғиб) борганидан ҳам улуғроқ, афзалроқ бўлиб борди, ўз уйидан чиқди. У қавми (қурайш)га бокира Марям кўтариб келган бола (Ийсо алайҳиссалом)дан ҳам фазилатлироқ бир фарзанд олиб келди.
مولد كان منه فى طالع الكفر (سوء عاقبت) وبال عليهم ووباء (الموت العام).
Кофирларнинг кофирлик ҳолатларига мавлиди шариф ёмон оқибат ва вабо бўлди.
وتوالت (تتابعت) بشرى الهواتف (جمع هاتف، ما يسمع صوته) ان قد ولد المصطفى وحق (وجب وثبت) الهناء (زوال المشقة والراحة).
Ҳотифдан пайдар-пай пинҳоний овоз келар эди: Пайғамбар алайҳиссаломнинг туғилганликлари ҳақидаги хушхабарлар ва доим бўлар эди роҳатланишлар.
هذا (اى ما قدمناه) وقد استحسن (حسنا) القيام عند ذكر مولده الشريف ائمة ذوو (اصحاب) رواية (نقل) وروية (فكر وتدبر).
Шуни билингки, Пайғамбар алайҳиссаломнинг туғилганлигини сўзлаганда туриб эшитишликни, яъни бир туриб ўлтиригни шариат йўлларини ўйлаб гапирадиган соҳибривоятлар мустаҳаб дедилар.
"Заву ривоятин" – "Ривоят соҳиблари" деганда саҳоба, тобеъин ва мужтаҳидларга ўхшаш иқтидо қилишга лойиқ зотлардан нақл қилгувчилар тушунилади.
Истеҳсон қилди, яъни шаръан туришнинг мустаҳаблигига ва мандублигига ҳукм қилинди. Қачон маддоҳ Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг тушилишларини зикр қилишга етганда, одамларнинг тикка туришлари одатда жорий бўлгандир. У хурсандчилик, сурур ва таъзимни изҳор қилиш бўлганлиги боис "бидъати мустаҳабба"дир ("ал-Қавл ал-мунжий", 14-саҳифа). 
Баъзи уламолар зикр қилишича, шофиъий мазҳабининг етук уламоси, таниқли мужтаҳид олими имом ас-Субкий (ул зот Тақийуддин Абу-л-Ҳасан Али ибн Абдулкофий ибн Таммом ибн Ҳаммод ас-субкий аш-Шофиъий, вафоти 756) ўз асрининг кўпгина олимлари даврасида ўтирганларида ас-Сарсарий девонидан (у шайх Жамолиддин Абу Закариё Яҳё ибн Юсуф ас-Сарсарий аз-зарир ал-Ҳанбалий (вафоти 656)нинг девони бўлиб, унда зуҳд-тақво васфи ҳамда Пайғамбар алайҳиссалом мадҳидан иборат ғазал ва қасидалар мавжуд) Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг мадҳлари ўқилганда Имом ас-Субкий бошлиқ жами уламо ва фузалолар Расули акрамнинг таъзимлари учун ўринларидан турганлар. Бу иш жуда кўп китобларда зикр этилган. Ушбу зотларнинг қилган ишлари бизга далил бўлгусидур ("Руҳ ал-баён"). Шунингдек, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг саҳиҳ ҳадисларида келган: "Қуму ли-саййидикум!" ("Саййидинггиз учун туринглар!") амри шарифлари мутлақдир. Бизнинг энг улуғ саййидимиз Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи ва салламдурлар! Ул зотнинг таъзими ҳаммадан авлороқдир!
فطوبى (الحسنى) لمن كان تعظيمه صلى الله عليه وسلم غاية مرامه (مقصوده) ومرماه (محل رميه اى مبلغ قصده).
Барча яхшиликлар бир одам учун бўлсинки, ул инсоннинг Расулуллоҳга бўлган таъзими, мурод-мақсади баркамол ва дуруст эди.
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

6: وبرز (خرج) صلى الله عليه وسلم واضعا يديه (اى كفيه منشورتين) على الارض رافعا راسه وبصره الى السماء العلية. موميا (مشيرا) بذلك الرفع الى سودد (اولوغليك) وعلاه (شرفه وارتفاع رتبته). ومشيرا الى رفعة قدره على سآئر البرية (الخلق)
Пайғамбар алайҳиссалом қўлларини, яъни очик кафтларини ерга қўйган ҳолда ҳамда бошларини ва кўзларини баланд осмонга кўтарган ҳолда туғилдилар. Бундай қилишлари билан шунга ишорат қилдиларки, Худо яратиб берган мартаба ва шарафлари қанчалик улуғ эканлигига ва ўзларидан бошқа инсонлардан қадрлари қанчалик баланд эканлигига ишора қилдилар.
Демак, осмонга ишора қилишлари фақат олийлик учун экан, бу Аллоҳга ишора қилгани эмас. Зеро, Аллоҳ жиҳат ва макондан муназзаҳдир.
و(انه) الحبيب (لله تعالى) الذى حسنت طباعه (صفاته الخلقية) وسجاياه (خلقى طَبيعتلارى).
Ул зот Аллоҳ таоло учун шундай ҳабиб-маҳбуб зотки, туғма хулқ-атвори ва табиатлари, ташқи кўринишлари қанчалик чиройлик бўлгандир.
ودعت (طلبت) امه عبدالمطلب وهو يطوف بهاتيك البنية (اى الكعبة).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг оналари Расулуллоҳни бериш учун Абдулмутталибни чақирди. Ул зот мана бу бино – Каъбани тавоф қилаётган эди.
فاقبل مُسرعا (حال من فاعل اقبل) ونظر اليه وبلغ من السرور مُناه (ما تمناه: مقصدلارى). وادخله الكعبة الغراء (الشريفة المعظمة) وقام يدعو بخلوص (الخالصة) النية. ويشكر الله تعالى على ما من (اى انعَمَ) به عليه واعطاه.
Бас, тезда келиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга назар солди ва болани камолига етган хурсандлик билан кутиб олди ва уни Каъбаи ғаррога олиб кирди. Ўрнидан туриб, бола ҳаққига холис дуо қилди ва бундай улуғ неъматни Аллоҳ таоло берганига шукрлар қилди.
وولد صلى الله عليه وسلم نظيفا مختونا مقطوع السُرّ بيد (بتصريف) القدرة الالهية. طيبا مدهونا مكهولة بكُهْل العناية (الربانية) عيناه.
Пайғамбар алайҳиссалом ҳар хил рутубатлардан покиза, хатна қилинган, қудрати илоҳия қўли, яъни Аллоҳ тасарруфи билан киндиклари кесилган, покиза баданлари ёғланган, икки кўзлари иноят сурмаси билан сурмаланган ҳолда туғилдилар.
Билмоқ керакки, бизнинг Пайғамбаримиздан ташқари яна пайғамбарлардан Одам, Шис, Идрис, Нуҳ, Лут, Солиҳ, Шуайб, Ийсо, Мусо, Сулаймон, Яҳё, Ҳуд, Юсуф – алайҳиму-с-солату ва-с-салом – каби зоти шарифлар ҳам хатна қилинган ҳолда таваллуд топганликлари ривоят қилингандир. 
وقيل ختنه جده عبد المطلب بعد سبع ليال سوية (تامة).
Баъзи ривоятда айтилишича, тўла етти кундан кейин пайғамбаримизнинг боболари Абдулмутталиб хатна қилгандир.
واَوْلمَ (اى صنع له وليمة) واطعم وسَمّاه محمدا واكرم (احسن) مثواه (محل اقامته).
Боболари шукрона учун одамларни овқатлантирдилар, уларга хурсандчилик таомини бердилар. Уни Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) деб номладилар ҳамда турадиган жойларини чиройлик қилдилар.
Абдулмутталиб Пайғамбар алайҳиссаломнинг валимаси учун Макка аҳлини жамъ қилиб, қўй ва туя сўйиб тўй берганлар. Ул зот Пайғамбаримизни ниҳоятда икром қилар, бошқа фарзанд ва авлодларидан уни зиёда севар эди ("Мадориж ас-суъуд").
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

7: وظهر عند ولادته (توغيلماق) خوارق (خرق عادة، اى امور مخالفة للعادات) وغرائب (اى امور بعيدة عن الفهم) غيبية (اى خفية عن العقول). ارهاصا (تأسيسا) لنبوته واعلاما بانه مختار الله تعالى ومجتباه (مصطفاه).
Пайғамбар алайҳиссалом туғилишларида одатдан ташқари ғайбий ажойиботлар зоҳир бўлди. Бу ул зоти шарифнинг пайғамбарлиги ҳидоят эканини ва бул зоти шариф барча бандалар ичидан танлаб олинган зот эканлигини билдириш учун эди.
Яъни, бундай одатдан ташқари ишлар, фаҳмлашдан йироқ бўлган амаллар, ақллар идрок қилишдан махфий ишлар ул зотнинг пайғамбарлиги учун бир башорат ҳамда Парвардигори таолонинг ул зотни ўзининг ихтиёр қилган ва танлаган бандаси эканлигини бир эълон қилишдир!
فزيدت السماء حفظا وردت عنها المَرَدَة (جمع مارد: كوچلى و شديد) وذوو النفوس الشيطانية. ورجمت (قتلت ورميت) نجوم النيرات (جمع نير: اى كواكب منيرة) كلّ رجيم فى حال مرقاة (درجة، مكان يا آلت).
Бас, Пайғамбар алайҳиссаломни сақлашлик учун осмон зиёда бўлди. Осмон тарафидан бўлган ёмонлик ва фасодларни ҳамда шайтоний нафс эгаларини рад қилинди. Ўз даражаларида баркамол бўлган нурли юлдузларни ҳар бир маржумни, яъни тошбўронга лойиқ бўлганни (ғайбий нарсаларни) эшитиш учун кўтарилаётган ҳолида тошбўрон қилиб отилди.
"Марқот"нинг "мим"и фатҳалик масдари мимий бўлиб, "суъуд" маъносидадир.   
وتدلت اليه صلى الله عليه وسلم الانجُم الزُهْرية (البياض والحسن). واستنارت بنورها وِهاد (بكسر الواو جمع وهدة وهى الارض المنخفضة) الحرم ورُباه (جمع ربوة وهى الارض المرتفعة).
Пайғамбар алайҳиссаломнинг улуғлигига энг чиройли ёруғ юлдузлар далолат қилди. Ул нурлар сабабли ҳарами шарифнинг энг паст ерлари ҳамда энг баланд ерлари ҳам нур умидвор бўлди.
وخرج معه صلى الله عليه وسلم نور اضاءت له قصور (اوىلار) الشام القيصرية (قيصر ملك الروم).
Пайғамбар алайҳиссаломнинг туғилишида ул зот билан нур пайдо бўлдики, ул нур Шомдаги Рум подшоҳлари – Қайсарлар қурдирган қаср уйларини ёритар эди.
Ушбу нурдан яъни, Шоми шарифни ёритган нурдан шунга ишора борки, Исро ўша ерга бўлади. Ўша макондан бошлаб самога кўтарилади. Пайғамбарларнинг ҳижрати у ерга бўлган, у ерга Ийсо алайҳиссалом нозил бўлур ("Мадориж ас-суъуд"). 
فراها من ببطاح (سيل يولى) مَكّة داره ومَغناه (منزله).
Бас, Макканинг Батҳо деган ерида жойлашган кишилар Шом иморатларини, ҳовли ва манзилларини кўрдилар.
وانصدع (انشق) الايوان (الصفة العظيمة) بالمدآئن(بلد بالعراق) الكِسْروية (ملك الفرس).
Пайғамбар алайҳиссаломнинг баракотлари билан Ироқнинг Мадойин шаҳридаги Кисрога мансуб катта суффа ёрилиб кетди.
Ушбу айвонда ўтириб, давлат ишлари ҳал қилинар, халқнинг арзи тингланар, мамлакат тадбирлари бўйича маслаҳатлар шу ерда бўлар эди.
الذى رفع اَنوشروان (مجدد الملك) سَمكَه (طوله ماءة ذراع) وسواه (احكم بنائه). وسقط اربع وعشرٌ من شُرُفاته (يخشىلار) العلوية.
У шундай иморат эдики, подшоҳ Анушервон унинг биносини баланд кўтарган ва жуда мустаҳкам қилган эди. Унинг баланд пештоқларидан ўн тўрттаси қулаб тушди.
Анушервон форс подшоҳларидан бўлмиш ажамнинг донишмандларидан бири бўлиб, Ибн Қубод ибн Феруздир. Пайғамбаримиз туғилганларида саккиз йил подшоҳлик қилган. Унинг адолати ҳақида жуда кўплаб ривоятлар тарқалган. Пайғамбар алайҳиссалом баъзи заиф ривоятларга қараганда, "Мен одил подшоҳнинг замонида туғилганман!" деб Анушервон замонида туғилганликлари билан фахрланганлар. Уни ўз ўғли Ҳурмуз ўлдирган. Анушервон айтганки, "Аллоҳга қасамки, қотилимни ўлдирурман" деб заҳар тайёрлаб қўйган экан. Унга "Жимоъ учун даво" деб ёзиб қўйган. Уни ўғли Ҳурмуз топиб олибди. Унинг минглаб хотинлари бор экан, дарҳол уни олиб истеъмол қилибди ва ўлиб кетибди. Ундан сўнг унинг ўғли Парвез волий бўлган. У Пайғамбар алайҳиссаломнинг мактубларини йиртиб ташлаган эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам эса унинг мулки парчаланиб кетиши учун дуои бад қилдилар. У ҳам ўлиб, мулки парчаланиб кетди. Бу воқеалар Ҳазрати Усмон разийаллоҳу анҳу замонларида бўлди, мусулмонлар форс мамлакатларини фатҳ қилдилар. 
وكُسر سرير الملك كِسرى (واسع الملك) لِهَوْل (قورقو) ما اصابه وعراه (يالانغاچ، بو ييرده اتاه معنىسيده). وخَمِدَت (ماتت) النيران المعبودة بالممالك الفارسية.
Кисро подшоҳ ўз тахтини унга етган ва келган нарсалан қўрқиб, ўз тахтини синдирди. Форс мамлакатларидаги бўйнига ўт-олов осган маъбудалар ўлди.
Яъни, форс ўлкаларидаги маъбудалар учун ёқиб қўйган неча йиллардан бери ўчмай ёнаётган ўт-оловлари ўчиб қолди. Ибн Ҳажар ал-Ҳайтамий (Аҳмад ибн Муҳаммад, вафоти 995) ўз мавлид китобларида айтишига қараганда, мажусийлар ушбу ўтларини неча йиллардан бери ўчирмай сақлаб келар эдилар. Улар бу ўтларни ўчирмай унга ибодат қилар эдилар. Улар мажусий бўлганлар. Асрлар давомида ўчирмай келган оловлари бирданига – Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам туғилган кечада ўчиб қолган.
لطلوع بدره المنير واِشراق (اضاءة) مُحيّاه (اى وجهه).
Буларнинг бари Пайғамбар алайҳиссаломнинг нур таратгувчи ўн тўрт кечалик ойи ва юзларининг кундек ёруғлиги баракотидандир!
وغاضت (ذهبت) بُحَيْرَة ساوه (هى قرية من قرى بلاد الفارس) وكانت بين هَمَذان و قُمّ من بلاد العجمية.
Сова қишлоғининг кўли қуриб кетди, у ажам шаҳарларидан бўлмиш Ҳамадон ва Қум шаҳарларининг ўртасида бўлган. Ўша кўлнинг узунлиги ва кенглиги олти мил бўлган экан.
وجفّت (نشف) اذ كف (بمعنى امتنع) واكِفُ (بمعنى تقاطر) موجها الثجّاجِ (السيال: سيل وقتىده گى يامغور) ينابيع (عيون الارض) هاتيك المياه.
Ўша вақтда ногаҳон шу кўлнинг сувларининг булоқлари, селли, мавжли қатралари тўхтаб, қуриб қолди.
Пайғамбаримиз алайҳиссалом туғилган кечада кўлнинг суви сингиб кетди ва бутунлай қуриди ҳамда ундан асар ҳам қолмади. 
وفاض (كثر مائه) وادى سماوة (شامده گى بير قيشلاق) وهى مفازةٌ فى فلاة (صَحْرا) وبرية (قورغاق يير). لم يكن (لم يوجد) بها قبل ماء ينقع (يسكن) للظمأن (العطشان) اللهاه.
Шоми шариф йўлидаги Самова қишлоғидаги бир водийнинг суви кўпайди. Бу саҳродаги қуриган – қақраган ер эди. Бу ерларда ундан олдин чанқоқнинг лабига таскин берадиган сув бўлган эмас эди.
"Лаҳот" деб оғизнинг юқоридаги лабини айтурлар.
وكان مولده صلى الله عليه وسلم بالموضع المعروف بالعِراض (بالبقاع: باله لار اويون گاهى) المكّية. والبلد الحرام الذى لا يعضد (لا يجوز ان يقطع) شجرُه ولا يُختلى خلاه (اى لا يجوز القطع نباته الاخضر).
Пайғамбар алайҳиссаломнинг туғилган жойлари – Маккаи мукаррамага нисбатли Ироз деб танилган жой эди. Ул шундай ҳурматли шаҳар эдики, ўзи униб чиққан ва кўкариб турган дарахт ва гиёҳларини синдириш ва узиш мумкин эмас.
واختُلف فى عام ولادته وفى شهرها وفى يومها على اقوال للعلماء (السير والتاريخ) مروية (حكية عنهم). والراجحُ انها (الولادة)  قُبَيْلَ  فجر يوم الاثنين ثانى عشر شهر ربيع الاول من عام الفيل الذى صده (رده ومنعه) الله تعالى عن الحرم وحَماه (حفظه).
Пайғамбар алайҳиссаломнинг туғилган йили ҳақида тариз олимлари ҳар хил ривоят қилдилар. Машҳур гап Фил воқеаси йилида ва туғилган ойлари ҳақида ҳам машҳур ва иттифоқ қилинган гап шулки, рабиъ ал-аввал ойидадир. Туғилган куни ҳақида ҳам ривоят қилгувчи уламолар гапига қараганда ихтилофлар бор. Равшан гап шулки, Аллоҳ таоло Ҳарами шарифдан манъ қилган ва ҳимоя қилган Фил воқеаси йили Рабиъ ал-аввал ойининг ўн иккиси душанба куни бомдод намозига яқин соатда туғилдилар.  
Ибн ал-Жавзий (У Абу-л-Фараж Абдурраҳмон ибн Али Ибн ал-Жавзий ал-Бағдодий, вафоти 597) айтишига қараганда Фил куни билан Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг мавлидлари ораси эллик беш кундир.
Шайх Муҳаммад Алиш (вафоти 1299) айтганлар: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ўн иккинчи куни туғилганларида Макка аҳли уни зиёрат қилишга мавлид жойларига келганлар. Саҳар вақтида туғилганларида ҳам ҳикмат бор. Ҳар кеча ушбу соатда бомдодга яқин дуолар мустажоб бўлади. у эса жумъа кунидаги шундай соатдан афзал ва хайрлироқдир! 
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

8: ارضعته صلى الله عليه وسلم امهُ اياما (سبعة ايام او تسعة) ثم ارضعته ثويبة الاسلمية (المنسوبة لِاَسْلَم اسم قبيلة من اليمن). التى اعتقها ابو لهب حين وافته (اتت) عند ميلاده ببُشراه (خورسندليك، بشارت).
Пайғамбар алайҳиссаломни оналари бир неча кун эмиздилар. Баъзи ривоятларда уч кун ёки етти кун ёйинки тўққиз кун эмизганлиги айтилган. Ундан кейин Асламия қабиласига мансуб Абу Лаҳаб озод қилган Сувайба эмизди. Пайғамбар алайҳиссаломни эмизган Сувайба Пайғамбар алайҳиссаломнинг туғилганлигини суюнчилаб Абу Лаҳабнинг олдига келганида, шул хурсандлик суюнчисига Абу Лаҳаб Сувайбани озод қилди.    
Сувайба Абу Лаҳабга: "Билдингизми, Омина биродаринггиз Абдуллоҳга ўғил туғиб берди?!" деганида, Абу Лаҳаб: "Боравер, сен озодсан!" деган. Абу Лаҳаб ўлганидан бир йил ўтганидан сўнг укаси ал-Аббос уни тушида кўради. "Ҳолинг нима?" деб сўрайди ундан. У: "Дўзахдаман, фақат ҳар душанба куни мендан азоб енгил қилинади. Икки бармоғим орасидан чиққан сувдан ичиб қонаман" деб бармоғига боши билан ишора қилади ва "Албатта мана шу менинг Муҳаммад (алайҳиссалом) туғилганида Сувайба суюнчилаб келганида уни озод қилганимдан ва унга эмизишни буюрганимдандир!" деди. Бир шоир бу ҳақида бундай деган:  
اذا كان هذا كافرا جاء ذمه
وتبت يداه فى الجحيم مُخلدا
اتى انه فى يوم الاثنين دائما
يخفف عنه للسرور باَحمدا
فما الظن بالعبد الذى كان عمره
باحمد مسرورا ومات مُوَحدا
Бу кофир ҳақида ёмонлаб келтирилган: "Унинг қўли куйсин, дўзахда абадий қолур", дейилган. У Аҳмад алайҳиссаломнинг туғилганига хурсанд бўлгани учун ҳар душанба, ҳар доим азоб енгил қилинади. Энди, бутун умри давомида Аҳмади мухтор алайҳиссаломга хурсанд бўлиб, унинг айтганларини қилиб, тавҳидда вафот қилган бандага нима гумонинг бор?!

فارضعته مع ابنها مسروح (خلاص قيلينگان) و (ارضعته بعد ارضاعها الرسل) ابى سلمة وهى (ثويبه) به حفية (مبالغة فى اكرامه).
Бас, Сувайба Пайғамбар алайҳиссаломни ўз ўғиллари Масруҳ ва ундан кейин Абу Салмо билан бирга эмизди. Сувайба Пайғамбар алайҳиссаломни жуда ҳурмат қилар эди. 
وارضعت قبله حمزة الذى حمد فى نصرة الدين سُراه (سير ومطلق العمل).
Сувайба Пайғамбар алайҳиссаломдан илгари дин ёрдамида амаллари мақтовга лойиқ бўлган Ҳамзани эмизган эди.
Ҳамза Абдулмутталибнинг ўғли бўлиб, Пайғамбар алайҳиссаломнинг амакиларидан бири эди. У Пайғамбаримиздан икки ёш катта бўлган. У ҳақида Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Ҳамза Аллоҳнинг шери – Асадуллоҳ ва Расулуллоҳнинг асади", деганлар. Аллоҳ ундан рози бўлсин!   
وكان صلى الله عليه وسلم يبعث اليها من المدينة بصَلةٍ (هدية) وكسوة هى بها حرية (حقيقة).
Пайғамбар алайҳиссалом Мадинадан Сувайбага ҳадия ва кийимлар юбориб турар эди. Сувайба бундай ҳадияларга ҳақиқий эгадор, сазовор эди.
الى ان ورد (ادخل واحضر) هيكلها (المرأة العظيمة: اى بدنها) رائد (طاحون) المنون (الموت) الضريح (الشق فى وسط القبر) وواراه (غطاه وستره).
Бул иш (яъни, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Сувайбага атаб ҳадиялар юборишлари ва илтифотлари) қабр очилиб тайёр бўлган ўлумни хабари келгунча Сувайбанинг жасади қабрга қўйилиб, қабр ёпилгунча давом қилди.
Сувайба ҳижратнинг еттинчи йилида Маккада вафот қилган.
قيل على دين قومها الفئةِ (الجماعة) الجاهلية. وقيل اسلمت اثبت الخلاف (فى اسلام ثويبة) ابن مَنْدَه وحكاه.
Айтилган эди: сувайба ўз жамоасининг жоҳилиятдаги динида эди. Ибн Манда уни (Сувайбани) мусулмон бўлган деб хилофни исботлади (яъни, ихтилофни бартараф қилди) ва ҳикоя келтириб, унинг мусулмон бўлганлигини ривоят қилди.
Ибн Манданинг тўлиқ номи ал-Ҳофиз Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн Исҳоқ Ибн Манда ал-Исфаҳоний (вафоти, 395) бўлиб, унинг "Табақот ас-саҳоба ва-т-тобеъин" ва "Асмо ас-саҳоба" каби машҳур китоблари бор.
Ал-Ҳофиз Абу Бакр ибн ал-Арабий (вафоти 546) "Сирож ал-мурибин" номли асарида Сувайба мусулмон бўлганлигини, у пайғамбаримизни фақат исломга мойил ҳолатда эмизганлигини зикр қилган. Ушбу ривоятни Имом ас-Суютий (вафоти 911) ҳам нақл қилган ("ал-Қавл ал-мунжий", 19-саҳифа). 
ثم ارضعته الفتاة (الشابة القوية) حليمة السعدية (المنسوبة الى سعد بن ابى بكر اسم ابى قبيلتها).
Сувайбадан сўнг Пайғамбар алайҳиссаломни Саъдиййа қабиласидан бўлмиш боқувват аёл Ҳалима эмизди.
Ушбу қабила Саъд ибн Бакрга нисбат қилинган бўлиб, у Ҳалиманинг тўққизинчи бобоси эди.
وكان قد رد كل من القوم (من اهل مكة الذين لهم اولاد رضاعا) ثديها (حليمة) لفقرها واباه (كره).
Маккалик ҳар бир қавм Ҳалимани камбағаллигидан сути оз деб, ёмон кўриб, боласини бермас ва рад этар эди.
فاخصب (حملت البركة) عيشها بعد المَحْل (عدم البركة اى الضيق) قبل العشية (اول الليل).
Бас, Ҳалиманинг кун кечириши қийинчиликлардан кейин тонг отишидан олдин баракотли бўлиб кетди, яъни, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни олиб келган куниёқ баракотлар билиниб турди. 
ودَرّ ثدياها بِدُرْدَرٍ (بلبن كالدر فى صفاء البياض) البنه (سقاه الله اللبن) اليمين منها والبن الاخر اخاه (من الرضاع واسمه ضمزه).
Унинг кўкраклари пайдар-пай тўлиш билан дурга ўхшаш покиза сут билан тўлиб кетди. Ўнг кўкрагини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга чапини эса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ризоъий ака бўлганга эмизди. 
واصبحت (حليمة) بعد الفقر والهُزال (آريقليك) غنية. وسمنت الشارف (الناقة العجوز) لديها والشياه (الغنم). واِلتمّ (زال وبعد) عن جانبها كل مُلِمَةٍ (مصيبة) ورزية (داهية: بلا وآفت).
Фақир ва хорликдан кейин Ҳалима ғаниййага айланди, бой бўлиб тонг оттирди. Унинг ориқ туялари ҳамда қўйлари кўз олдида семирди. Ҳалима атрофидан барча мусибат ва балолар узоқ бўлди.
وطرّز (زيّن) السعد (الخير) بُرْدَ (ثوب) عيشها الهنى (لذيذ: المدح) ووشاه (رقمه ونقشه).
Улуғлик Ҳалимага зийнат бўлди ва унинг ҳаёт либосидаги лазиз нақшлар ҳам янада гўзаллашди.
Ҳалиманинг мақтовга лойиқ айши – ҳаёт халати зийнатланди ва нақшланди. Бурда деб чизиқ-чизиқ тортилган тунга айтилур.
Булардан ташқари Пайғамбар алайҳиссаломни Бани Сулайм қабиласидан бўлган учта бокира аёл ҳам эмизганлар. Улар кўкракларини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга тутишлари билан сут жорий бўлган. Уларнинг учови ҳам Отика номли бўлган. Шунинг учун Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "انا ابن العواتك من سليم" – "Мен Бани Сулаймдан бўлмиш Отикаларнинг ўғлиман" деган эканлар.
Пайғамбаримиз алайҳиссаломни эмизган барча аёллар кейинчалик мусулмон бўлганлар.   
Хулоса шулки, Пайғамбар алайҳиссаломни ўнта аёл эмизган. Баъзилар уларни назмда мана бундай зикр қилганлар:
ان رمت تحفظ مرضعات المصطفى.
خذهن بالترتيب فى التبيان.
امٌ له وكذا ثويبة، يا فتى.
وحليمة نالت رضا الرحمن.
وكذلك امرأة لحمزة ارضعت.
وثلاث ابكار روى فى الشان.
مع ام فروة ام ايمن بعدها.
مع خولة شرفن بالعدنانى.      
Агар Мустафо соллаллоҳу алайҳи ва салламни эмизган аёлларни эсда сақлашни истасанг, уларни бу шеърдаги тартиб билан ёдлаб ол! Аввало, ул зотнинг оналари, шунингдек, Сувайбадир, эй йигит. Парвардигорнинг ризосига эришган Ҳалима ҳам бордир. Шунингдек, Ҳамзанинг аёли ҳам пайғамбаримизни эмизган. Шаънларида ҳадис ворид бўлган учта бокира аёл (номлари Отика бўлган)лар ҳам, улардан кейин Умму Фарва ва Умму Айман ҳам, Аднон қавми шарафлаган Хавла ҳам эмизганлар ("Тарғиб ал-муштоқин"). 
عطّر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

9: وكان صلى الله عليه وسلم يَشِبّ  (بكسر الشين اى يكبر) فى اليوم شباب الصبىّ فى شهرٍ (كامل) بعنايةٍ ربّانية.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Аллоҳнинг инояти билан бир кунда бошқа гўдаклар бир ойда ўсадиган миқдорда улғаяр эдилар.

فقام على قدميه فى ثلاث ومشى فى خمس وقويت فى تسع من الشهور بفصيح النطق قواه.
Бас, уч ойлик вақтларида той ва ғоз (тикка) турдилар. Беш ойлик вақтларида юрдилар ва тўққиз ойлик вақтларида сўзлари соғлом нутқ билан кучли ва ўткир бўлди.
وشقّ الملكان صدره الشريف لديها (عند حليمة) واخرجا منه علقة (قطعة دم منعقدة) دموية (سوداء كالدم). وازالا منه حظّ الشيطان وبالثلج غسلاه (اى قلبه). ومَلأه حِكمَة ومعانى ايمانية. ثم خاطاه وبخاتم النبوّة ختماه.
Пайғамбар алайҳиссаломнинг кўкракларини икки фаришта (улар Жаброил ва Исрофил эдилар) ёрди ва чиқардилар ундан бир парча қотган қонни ва ундан шайтоннинг насиюасини кетказдилар ва қор билан ювдилар. Ҳикмат ва имон маънолари билан тўлғазиб қўйдилар. Ундан кейин қалбини тикиб, пайғамбарлик тамғасини, яъни аломатини белгилаб қўйдилар.
Билмоқ керакки, баъзи манбаларда Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг садрларини ёриш воқеаси ("шаққи садр") тўрт марта содир бўлганлигини зикр этилади. Ҳалима олдидаги шақдан сўнг Пайғамбаримиз ўн яшарлигида ҳам шақ қилинган. Кейин баъсат куни (яъни, пайғамбарликнинг илк кунларида) ва меърож кечасида ҳам шақ қилиш юз берган ("Ҳошия ъала ал-бурда ли-л-Бодурий"). 
ووزناه فرُجح بالفٍ من اُمّته الخيرية.
Шундан кейин маънавий пайғамбар чизиғини садри муборакларига тортиб қўйилди. Бул зотнинг муборак мартабаларига эътибор қилдилар ва яхши умматларга нисбатан минг чандон ортиқ эканликларини равшан қилдилар.
ونشأ صلى الله عليه وسلم على اكمل الاوصاف من حال صِباه.
Пайғамбар алайҳиссалом ёшлик вақтларидан баркамол сифатлар билан камолга етдилар.
ثم (بعد ذلك شق) ردّته الى امّه (امِنة) صلى الله عليه وسلم وهى به غيرُ سَخِيه (اى غير راضية) . حذرا (خوفا عليه) من ان يُصاب بمُصاب (مصيبة) حادثٍ تخشاه.
Шундан кейин Ҳалима Пайғамбар алайҳиссаломни ўз онасига қайтарди. Ҳолбуки, бу иш сахийлигидан, яъни розичилигидан эмас эди. Балки, қўрқинчи бир иш бўлиб қолишидан ҳазар қилгани, хавфи бўлгани учун эди.
Чунки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам туфайли унинг уйига баракотлар кеираётган эди. Шу сабабли Расулуллоҳни онасига бергиси келмас эди. Фақат шаққи садр воқеасидан қўрқиб кетиб, онасига қайтаришга мажбур бўлди.
ووفدت (قدمت) عليه(صلى الله عليه وسلم) حليمة فى ايّام خديجة السّيِّدَة المَرْضِيّه. فحَبَاها (اعطى حليمة) من حبائه (اعطائه) الوافِر (تام كثير) بما حباه.
Қавми ичида шарофатли ва барча рози бўлган Хадижа онамиз бор кунларида Пайғамбаримиз олдиларига Ҳалима келди. Бас, Ҳалимага муҳаббат билан кўп нарсалар бердилар.
Бу вақтда Ҳалима рўзғоридан шикоят қилиб келган эди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам унга йигирма бош қўй ва бир неча туя берган эдилар ("Мадориж ас-суъуд").
وقدمت عليه يوم حُنيْن فقام اليها واخذته الاريحية (فرح ونشاط). وبسط لها (تكريما لحليمة) صلى الله عليه وسلم من ردائه الشريف بساط برّه (احسانه) ونداه (اعطاه).
Ҳунайн (у Тоиф ва Макка орасидаги водий) ғазоти кунида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг олдиларига Ҳалима яна келди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳурмат қилиб, ўринларидан турдилар ва Расулуллоҳ жуда хурсанд бўлдилар. Ҳалима ўз ташрифи билан Расулуллоҳни жуда хурсанд қилди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Ҳалимани икром қилиб, муборак ридоларини унинг остига эҳсон тўшаги қилиб тўшак қилдилар ва уни Ҳалимага бердилар. 
والصحيح انها اسلمت مع زوجها (وهو الحارث) والبنين والذرية (الولد الشامل للذكر والانثى). وقد عَدّهُما (حليمة وزوجها) فى الصحابة جمعٌ من ثقاة الرواه.
Саҳиҳ гап шулки, Ҳалима ўз эри ва болалари ва зурриётлари билан имон келтирганлар. Дарҳақиқат, буларни кўпчилик ишончли ровийлар саҳобалардан санашганлар.
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

10: ولما بلغ صلى الله عليه وسلم اربع سِنين خرجت به امّه الى المدينة النبوية.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам тўрт ёшга етган вақтларида оналари бул зот билан Мадинаи набавия тарафига чиқдилар.
ثمّ عادت (الى مكّة ومرضت فى الطريق) فوافتها بالاَبْوَاء او بشِعْب الجَحُون الوفاة.
Кейин Макка томонга қайтдилар. Бас, йўлда касал бўлиб Макка билан Мадина ўртасидаги Абво деган жойда ёйинки Жаҳун тоғи йўлида унга ўлум етди.
Шул вақтда Пайғамбаримизнинг оналарининг ёшлари тахминан йигирма ёшда бўлган.
Абво Мадинадан ўттил мил узоқликдаги қишлоқ номидир. "Шеъб" сўзи касрали бўлиб, "дара йўли" демакдир. Жаҳун эса Макка яқинидаги Муаллот тоғининг бир номидир.
Билгинки, "Пайғамбаримизнинг ота-оналари фитрати исломда ўлганми, ёки куфрда эдими?" деганга ўхшаш саволлар ислом уламолари тараффидан кўп бора ўртага ташланган. Баъзи муҳаққиқ алломаларнинг наздида Пайғамбар алайҳиссаломнинг ота-оналари фитрати исломда вафот қилганлар, Аллоҳга ширк келтирмаганлар. Улар Иброҳим алайҳиссалом динида бўлишган, кейин Пайғамбаримиз Аллоҳдан сўраб, уларни тирилтириб, ўзларига имон келтиртирганлар.
Шайх, аллома Жалолиддин Абдурраҳмон ибн Абу Бакр ас-Суютий (вафоти, 911) ўзларининг "ат-Таъзим ва-л-минна фи анна абавай Расулуллоҳ фи-л-жанна" деб номланган рисолаларида (ул китоб Ҳайдаробод шаҳрида 1317 йил 49 бет бўлиб нашр этилган) Ибн Шоҳин (Абу Ҳафс Умар ибн Шоҳин ал-Бағдодий ал-Воиз, вафоти 385)нинг "ан-Носих ва-л-мансух" номли китобида келтирилган Ойша онамиз разийаллоҳу анҳонинг ҳадиси зикр этилади. Унда айтилишича, Пайғамбар алайҳиссалом Жаҳунга хафа, маъюс ҳолда тушадилар. У ерда Аллоҳ хоҳлаганча турадилар-да, мағрур хурсанд ҳолда қайтиб келадилар. Ойша онамиз разийаллоҳу анҳо: "Эй, Расулуллоҳ! Жаҳунга хафа, маъюс ҳолда тушдинггиз, ул ерда Аллоҳ хоҳлаганча турганинггиздан кейин масрур ҳолда қайтдинггиз?!" дедилар. Ул зоти шариф дедилар: "Аллоҳ азза ва жалладан сўрадим, бас, менга онамни тирилтириб берди. Шунда онам менга имон келтирди, сўнг жойига қайтди".    
Имом ас-Суютий ўз китобида ушбу ҳадиснинг мавзуъ эмаслигини, балки, заиф эканлигини далиллар билан исботлаган. Заиф ҳадислар эса жумҳур уламолар наздида фазилат борасида эътиборга олинади ва мақбул ҳисобланади.
Юқоридаги ҳадисни Имом аз-Заҳабий (Шамсиддин Абу Абдуллоҳ ибн Аҳмад аз-Заҳабий, вафоти 748) "ал-Мизон" ва "ал-Муғний" китобларида; Имом ат-Табарий (Муҳиббиддин Аҳмад ибн Абдуллоҳ ат-Табарий, вафоти 694) "ас-Сийрат" китобида; Абу Бакр ал-Хатиб ал-Бағдодий (Абу Бакр Аҳмад ибн Али ал-Хатиб ал-Бағдодий, вафоти 463) "ас-Собиқ ва-л-лоҳиқ" китобида келтирганлар. Аслида ушбу ҳадис Имом Молик (Имом Молик ибн Анас, вафоти 179)нинг "Ғароиб" китобида келган. Ибн ал-Жавзий (Абу-л-Фараж Абдурраҳмон ибн Али Ибн ал-Жавзий ал-Бағдодий, вафоти 597) ушбу ҳадисни "ал-Мавзуъот"га киритган бўлса-да, мавзуълигини исботлаб бера олмаган.
Зиёрат пайтидаги имон келтирмаган оналарига истиғфор айтмаслик ҳақидаги саҳиҳ ҳадисдан кейин бу воқеа рўй берган. Шунинг учун Ибн Шоҳин юқоридаги ҳадисни носих ҳадис сифатида ўз китобига киритган. Ушбу ҳадисни Имом Ҳоким, Имом Аҳмад ва ат-Табароний кабилар ҳам ривоят қилган бўлса-да, Имом Суютий унинг ҳам заифлигини исботлайди.
Жумла Пайғамбарларнинг оналари мўъмина, муваҳҳида бўлганлиги маълум. Бу ҳақида Қуръони каримда, саҳиҳ ҳадиси шарифларда далиллар мавжуд. Бундан Пайғамбаримизнинг оналари ҳам шундай бўлганлиги англашилади.
Имом Фахриддин Розий (Фахриддин Муҳаммад ибн Умар ар-Розий, вафоти 606) "Асрор ат-танзил" китобида Пайғамбар алайҳиссаломнинг жамъи оталари тавҳидда ўтганлигини ёзиб қолдирган. Унинг айтишига қараганда, Озар Иброҳим алайҳиссаломнинг оталари эмас, балки унинг амакисидир. 
Ибн Камол Пошшо (Шамсиддин Аҳмад ибн Сулаймон, вафоти 940) ўзининг "Фий ҳаққи абавай ан-Набий алайҳи-с-солат ва-с-салом" номли рисоласида (ушбу рисола унинг бошқа рисолалари билан бирга 1316 ҳижрий йили Истанбулда нашр этилган) Имом ал-Қуртубий (Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн Аҳмад ал-Ансорий ал-Қуртубий, вафоти 668) ҳам Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг ота-оналари ширк ва куфрдан пок эканлигига қўшилганлигини ёзиб қолдирган.
Ибн Камол Пошшо айтади: хулоса шулки, Пайғамбар алайҳиссаломнинг даражалари шундай олийки, Аллоҳ таоло ул зоти шарифга ота-оналарини тирилтириб, унга имон келтиртириб қайта ўлдирган бўлса, ажаб эмас.
Биз шарҳ қилаётган "Мавлид ан-Набий"нинг муаллифи Саййид Жаъфар ал-Барзанжий ҳам "Сидод ад-дин фий исбот ва-д-даражот ли-л-волидайн" деган китоб ёзиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ота-оналарининг нажот бўлганлигини исботлаган ("ал-Кавкаб ал-анвар", 38-39 саҳифа). Ушбу "ал-Кавкаб ал-анвар" номли шарҳда айтилишига қараганда, Ибн Ҳажар ҳанафийларнинг буюк имоми Имом Аъзам Абу Ҳанифа "Фиқҳ ал-акбар" китобларида "Мотаа ъала-л-куфр" ("Иккови куфрда ўлган") демаганлиги, китобнинг асл нусхаларида бундай сўзлар йўқлигини айтган экан. Унинг аниқлашича, бу ибора Абу Ҳанифа лақабли Муҳаммад ибн Юсуф ал-Бухорий китобида бор эмиш ("ал-Кавкаб ал-анвар", 40-саҳифа). Шунинг учун Абу Бакр Қози ибн ал-Ироқий: "Кимки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ота-оналарини дўзахда деса, малъундир!" деган экан. Зеро, Имом Табароний ривоят қилган ҳадиси шарифда: "لا تؤذوا الاحياء بسب الاموات" – "Ўликларни сўкиш билан тирикларга озор етказманг!" дейилган.   
Бу борада Жаъфар ал-Барзанжийнинг невараси Зайн ал-обидийн ал-Барзанжий ўзининг "Манзума ал-Мавлид аш-шариф" номли китобида ёзган:
وما زال نور المصطفى مُتنقلا. من الطيّب الاتقى لطاهر اردان (عيب).
الى صلب عبد الله ثمّ لامّه. وقد أصْبَحَا (والديه)، واللهِ، من اهل الايمان.
وجآء لهذا فى الحديث شواهدٌ. ومال اليه الجَمّ (الجماعة) من اهل عرفان.
فسلمْ، فانّ الله جلّ جلاله. قديرٌ على الإحياء فى كلّ أحيان.
وانّ الامام الاشعرى لمُثبتٌ. نجاتهما (والديه) نصّا بحكم القرآن.
وحاشا اِله العرش يَرْضَى جنابه. لوالدي المختار رؤية نيران.

---

(Мустафо соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг нурлари тақводор, айблардан пок зотларга ўтди. Абдуллоҳнинг пуштига, сўнг ул зотнинг оналарига ўтди. Аллоҳга қасамки, ота-оналари имом аҳлидан бўлиб тонг оттирганлар. Бу борада ҳадисда гувоҳлар келган. Ушбу фикрга ирфон аҳлидан кўпчилик мойил бўлган. Сен ҳам шунга таслим бўлавер. Зотан, Аллоҳ жалла жалолуҳу ҳар қандай вақтда тирилтиришга қодирдир. Имом ал-Ашъарий Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ота-оналарининг нажоти борасида Қуръоннинг ҳукми билан далил билан исботлагувчи бўлди. Аршнинг илоҳи Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам учун ўзи ихтиёр қилган ота-онанинг дўзахни кўришига рози бўлармикин?!)   
Аммо Мавлоно Али ал-қори (вафоти, 1014) ўзининг Пайғамбар алайҳиссаломнинг ота-оналари тўғрисидаги ёзган рисоласида Пайғамбар алайҳиссаломнинг ота-оналарининг куфрда эканликлари ҳақида ёзган. Шул фикрни аввалроқ "Шарҳ ал-Фиқҳ ал-акбар" асарида ҳам ифодалаган. Шунинг учун Мавлоно Али ал-қори кўп уламоларнинг маломатига қолган. Лекин, муаррих уламолар Али ал-қорининг кейинчаликда ушбу қавлидан қайтганлигини ёзганлар. Баъзи уламоларнинг таҳқиқ қилишларича, Имом Аъзам раҳматуллоҳи алайҳининг "Фиқҳ ал-акбар" китобларидаги "Мотаа ъала-л-куфри" ("Иккови куфрда ўлганлар") жумласи аслида "Мотаа ъала-л-фитрати" ("Икковлари фитратда ўлганлар") бўлган. Унинг қадимги нусхаларида шундай экан. Бул кейинчалик ўзгартирилган.   
"Радд ал-муҳтор" соҳиби Муҳаммад Амин ибн Обидийн (вафоти, 1252) Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ота-оналарининг нажотлари тўғрисида ашъарийлар ва мотуридийлар иттифоқ қилганларини ёзади. Ашъарийлар фитрат замонида вафот қилса, нажот топишини, мотуридийлар эса имонга ҳам куфрга ҳам эътиқод қилмасдан узоқ муддат тааммул билан яшаб, вафот қилса, нажотнинг мумкинлигини баён қилишган. Аслида, ўлганларидан кейин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ота-оналари тирилганлари ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга имон келтирганлари ҳақидаги Имом Муслим, Абу Довуд, Аҳмад, Байҳақий, Таҳовий кабилар ривоят қилган ҳадиси шариф билан ушбу "Инна абий ва абока фи-н-нор!" ("Менинг отам билан сенинг отанг дўзахдадир") ҳадиси билан Имоми Аъзам раҳматуллоҳи алайҳининг "Мотаа ъала-л-куфри" ("Иккови куфрда ўлганлар") деган сўзлари орасида ишкол йўқ. Зеро, "Радд ал-муҳтор" соҳиби айтганидек, тирилиш воқеаси бу ҳадиси шариф айтилганидан сўнг, яъни ҳажжат ал-вадоъ вақтида рўй берган ("Радд ал-муҳтор", Байрут нашри, 4-жилд, 348-350 бетлар).      
Аллоҳ таоло икром қилиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга ота-оналарини тирилтириб, имон келтиртиргани ҳақидаги ҳадисни "Радд ал-муҳтор" соҳиби саҳиҳ дейди. Имоннинг ўлгандан кейин нафъ бериши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг икроми учун эди. Чунончи, Бани Исроилнинг ўлган кимсаси қотилидан хабар бериш учун тирилганидек, Ийсо алайҳиссалом ўликларни тирилтирганларидек, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга ҳам Аллоҳ таоло ўликни тирилтириши ажабланарли эмас ("Радд ал-муҳтор", Байрут нашри, 6-жилд, 369-бет).
Бул борадаги энг тўғри йўл Ибн Камол Пошшо айтган мана бу гапдир: "Мусулмон кимса Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг шарафларини пасайтирадиган ҳар қандай гапдан тилини тиймоғи лозим. Ул зотнинг ота-оналарига ширкни исбот қилиш покиза насаб шарафини булғаб кўрсатишдан боша нарса эмас. Айниқса, ушбу масъала эътиқод масъалаларидан эмас, унинг қалбга алоқаси йўқ. Тил эса камситишдан ўзини тийган маъқул. Хусусан, ёмон фикрларни дафъ қилишга ва ўзини тўғрилашга қодир бўлмайдиган омилар бу фикрлардан сақланишлари керак".
Бул ҳақида яна "Радд ал-муҳтор"да келган мана бу фикр ҳам эътиборли: "Ушбу масъалани фақатгина ўта одоб билан зикр қилмоқ керак бўлади. Бу уни билмаслик зарар қиладиган масъала эмас ёки қабрда сўраладиган масъала ҳам эмас ёки Аллоҳ олдида турганда сўраладиган масъала ҳам эмас. Тилни бу хилдаги гап-сўзлардан сақлаш керак, фақат ва фақат яхшилик билан гапириш лозим ва саломатлироқдир!".    
وحملته صلى الله عليه وسلم حاضِنتهُ (دايه سى) امّ ايْمَن بَرَكَة الحَبَشية. التى زوّجها صلى الله عليه وسلم بعد (بعد النبوة) من زيد بن حارثة مولاه (ى عتيقه).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни доя ва мураббиялари (беш кундан кейин) кўтариб олиб келди. Номлари Умму Айман эди. Ўзлари Барака Ҳабаший бўлиб, кейинроқ Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу аёлни мавлолари Зайд ибн Ҳорисага никоҳлаб бердилар. Зайд Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг мавлоси – озод кардаси эди.
Умму Айманнинг номлари Барака бинти Саълаба ибн Амр ибн Ҳисн ибн Молик бўлиб, асли Ҳабашистонлик эди. Биринчи эри Убайд ал-Ҳабашдан бўлган ўғли Аман ибн Убайднинг исми билан кунияланган. Кейинчалик Зайд ибн Ҳориса уни никоҳига олган ва улардан Усома ибн Зайд туғилган. Икки марта ҳижрат қилган бул табаррук аёл ҳақида Пайғамбаримиз алайҳиссалом: "Умму Айман онамдан кейин менга онадир!" деганлар. Пайғамбар алайҳиссалом уни зиёрат қилар, Абу Бакр ва Умар разийаллоҳу анҳумалар ҳам уни зиёрат қилишга бориб турар эдилар. Пайғамбар алайҳиссаломнинг бавллари – сийдикларини билмасдан ширин сув – шарбат деб ичиб қўйган Умму Айман умри бўйи касал бўлмасдан узоқ умр кечирган. Разийаллоҳу анҳо!     
وادخلته صلى الله عليه وسلم على جده عبد المطلب فضمّه اليه ورقّ له واعلى (رفع) رقِيه (منزلته ودرجته).
Умму Айман Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни бобоси Абдулмутталибнинг олдига олиб кирди. Бас, уни қучоқ очиб кутиб олди ва ёқимли муомала қилди. Бу зотнинг мартабасини баланд қилди.
وقال انّ لابنى هذا لشأناً عظيما فبخٍ فبخِ لمن وقره (اكرمه) ووالاه (واتخذ وليا).
Абдулмутталиб айтди: "Албатта мана шул ўғлимнинг шаъни улуғдир. Бас, яхшилик, бул зотни улуғлаб имон келтирган (икром қилган)гадир!".
ولم تشكُ فى صِبَاه (ولا فى كبره) جوعا ولا عطشا قط نفسُهُ الابية (اى الممتنعة من الشكاية).
Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг шикоятдан манъ қилувчи иболик нафслари ёшликларида ҳам, улғайганларида ҳам ҳаргиз очлик ва чонқоқликдан шикоят қилмади.
وكثيرا ما غدا فاغتذى بماء زمزم فاشبعه (اى اذهب عنه جوعه) وارواه (سوگه قانديرماق).
Кўпдан-кўп Пайғамбар алайҳиссалом эрталаб оби замзам билан овқатланар эдилар. Бас, ул зотни тўйдирар эди ва чанқатмас эди.
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

11: ولمّا اُنِيخت (آواز) بفناء (اوى ايچى) جَدّه عبد المطلب مطايا المنية (الموت).
Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг боболари Абдулмутталибнинг уй ичидан ўлум маркабларининг овози чиққан вақт бўлди, яъни боболари ўлиб қолди.
كفله عمّهُ ابو طالِب شقيق (قارينداش) ابيه عبد الله فقام (ابو طالب) بكفالته بعَزمٍ قويّ وهمّةٍ وحمية (دفع ما يؤذيه). وقدّمه على النفس والبنين وربّاه (كمال التربية).
Ул зотни Пайғамбар алайҳиссаломнинг оталари қариндоши, Пайғамбаримизнинг амакилари Абу Толиб кафолтига олди. Бас, Абу Толиб ўз кафиллиги сабабли кучли қасд, жидду жаҳд ҳамда ҳиммат қилди. Озор етадиган нарсалардан ҳимоя қилишга қойим бўлди. Пайғамбаримизни ўз жони ва болаларига муқаддам тутиб, ул зотни баркамол тарбия қилди.
Абу Толиб пайғамбаримизни жуда яхши кўрар, ҳеч бир боласини унингчалик яхши кўрмас эди. У билан бирга ётар, у билан бирга овқатланар эди.
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

12: ولما بلغ (صلى الله عليه وسلم) اِثنَى عشرة سنة رحل (سافر) به (النبى) عمّه ابو طالب الى البلاد الشامية.
Пайғамбар алайҳиссалом ўн икки ёшга кирган вақтларида буд зот билан бирга амакиси Абу Толиб Шоми шарифга сафар қилдилар.
وعرفه صلى الله عليه وسلم الراهب (المتعبّد) بَحِيرَا بما حازه (جمعه) صلى الله عليه وسلم من وصف النبوّة وحَوَاه (جمعه ويشمله).
Пайғамбар алайҳиссаломни нубувват сифатларини ўзларида мужассам қилганликлари сабабидан Жиржис номли насроний роҳиби таниди.
Жиржиснинг лақаби Баҳиро бўлиб, "бо"нинг фатҳаси, "ҳо"нинг касраси билан ўқилади. Баъзилар "бо"нинг заммаси ва "ҳо"нинг фатҳаси, "ё"ни эса сукунли қилиб, Буҳайро деб ўқийдилар.
وقال انّى اَراه (اى هذا الغلامَ) سيد العالمين ورسول الله ونبيه. قد سجد له الشجرُ والحجرُ ولا يسجدان الا لنبيّ اوّاه (كثر توبته او كثير الرجوع الى الله). وانا نجد نعته فى الكتب القديمة السماوية. وبين كِتفيْه خاتمُ النبوّة قد عمّه النور وعلاه (تلألأ ذلك النور).
Ўша Баҳиро айтди: "Албатта мен бул болани бутун оламлар саййиди ва Аллоҳнинг расули ва набийси сифатида кўраяпман. Батаҳқиқ, бул болага дарахт ва тош сажда қилди. Сажда қилмайди тош ва дарахт, магар Аллоҳга кўп тавба қилган Пайғамбарга сажда қилур. Бизлар қадимги самовий китобларда бул зотнинг сифатларини топамиз. Унинг икки кифти ўртасида пайғамбарлик аломати – муҳри бор. Батаҳқиқ бул зот ҳақидаги нур оммалашур ва олий бўлур, нур сочур!".
Баҳиро айтган самовий китоблар Таврот ва Инжил эди. Ушбу китобларда Пайғамбаримизнинг сифатлари тўла баён қилинган эди.
Пайғамбарлик муҳри кабутар тухмидек ёки кичик олмадек келадиган хол бўлган. 
وامر (بحيرا) عمّه بردّه الى مكّة تخوّفا عليه (صلى الله عليه وسلم) من اهل دين اليهودية. فرجع (ابو طالب) به صلى الله عليه وسلم ولم يُجاوز من الشام المقدس بُصراه (شَهَر نامى).
Баҳиро Яҳудий диний аҳлларидан бўлган хавфдан хавф қилгани учун Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг амакиларига болани олиб Маккага қайтмоқликни буюрди. Бас, Абу Толиб Расулуллоҳ билан Шоми шарифдан қайтди. Ҳолбуки, улар Шоми шариф чеккасидаги шаҳардан ўтмаган эдилар.
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

13: ولمّا بلغ صلى الله عليه وسلم خمسا وعشرين سنة سافر الى بُصْرَى فى تجارةٍ لخديجة (بنت الخويلد) الفتية (السخية والقوية والمستورة).
Пайғамбар алайҳиссалом йигирма беш ёшга кирган вақтларида яна сахия, қавия ҳамда мастура Хадижанинг тижоратида Бусро шаҳрига сафар қилдилар.
ومعه غلامها (اى عبد خديجة) مَيْسَرَة (كوماكْدَاش) يخدِمه صلى الله عليه وسلم ويقوم بما عناه (اراد).
Пайғамбаримиз билан Хадижанинг Майсара деган кўмакдош хизматкори бирга эди. У Пайғамбаримизга хизмат қилар эди ва ўша ғулом Пайғамбар алайҳиссалом ирода қилган нарса билан қоим бўлар эди.
ونزل صلى الله عليه وسلم تحت شجرةٍ (سوق بصرى) لدى صَوْمَعَة (بيت معبد) نَسْطُورَا راهب (عابد) النصرانية.
Пайғамбар алайҳиссалом Бусродаги бозор ёнидаги дарахт тагига тушдилар. Ул дарахт ибодатхона олдида эди. Ибодатхона эса насронийлар роҳиби Настуроники эди.
Настуро ўша замоннинг олими бўлган.
فعرفه الراهب اذ مال اليه ظِلّها الوارف (اتسع وامتدّ: الطويل) واواه (ستره). وقال ما نزل تحت هذه الشجرة قط الا نبىّ ذو صفاتٍ نقية (منزهة). ورسول قد خصّه الله تعالى بالفضائل وحباه (اعطاه).
Бас, роҳим Пайғамбар алайҳиссаломни таниди. Ўша дарахтнинг сояси Пайғамбаримиз фойдасига айланиб турар, соя кенг уриб, қуёшдан Пайғамбаримизни ёшириб турар эди. Настуро: "Бул дарахтнинг тагига ҳеч ким тушган эмас, магар ҳам покиза сифатлар эгаси бўлмиш Пайғамбаргина тушади. Бул Пайғамбарни Аллоҳ таоло фазилатларга хос қилган ва илму ирфон ва бошқа фазилатларни комил қилиб берган", деди.
Настуро Пайғамбар алайҳиссаломни таниб қолиб, ул зоти шарифга яқинлашди ва Расулуллоҳнинг бошларидан ва қадамларидан ўпди ва "Сизга имон келтирдим. Мен гувоҳлик бераманки, албатта сиз Аллоҳнинг расули ва уммий пайғамбарисиз. Сиз ҳаққингизда Ийсо алайҳиссалом башорат қилганлар. Бас, ул зот мана бундай дегандилар: "Мендан кейин ушбу дарахтнинг тагига ҳеч ким тушмайди, магар уммий Пайғамбар, ҳошимий, арабий, маккий бўлмиш зот, жаннатдаги ҳавзи кавсар соҳиби, шафоат эгаси, ҳамд байроғи соҳиби бўлмиш зот тушади", деди.
Ушбу юқоридаги ривоятни Абу Саид (Абу Саид Абдулмалик ибн Муҳаммад ан-Найсобурий ал-Харгуший, вафоти 406) "Шараф ал-Мустафо" номли китобида зикр қилган. 
ثمّ قال (نسطورا) لِمَيْسَرَة افى عينيه حُمْرَة استظهارًا للعلامة الخفية.
Шундан кейин Настуро махфий аломатни билиш учун изҳор қилишни талаб қилиб, Майсараг: "Аё, бул боланинг икки кўзида қизиллик борми?", деди.
فاجابه (ميسرة) بنعم فحق (ثبت) لديه (نسطورا) ما ظنه وتوخّاه (تحرّاه).
Бас, Майсара "Тўғри, бор!" деб жавоб берди. Бас, Настуро гумон қилган ва қасд қилган фикрлари рост бўлди.
وقال لميسرة لا تفارقه (النبىَّ) وكُنْ معه بصدق عزمٍ وحسن طوية (نية حسنة، اى بقلب حسن). فانه مِمّن اكرمه الله تعالى بالنبوّة واجتباه.
Настуро Майсарага бул одамдан ажрама ва рост мақсад ва чиройли ният билан бирга бўл", деди. Чунки, шак-шубҳа йўқки, бул зот пайғамбарлик билан Аллоҳ таоло икром қилганлардан ва пайғамбарликга танлаб олганлардандир. 
ثمّ عاد صلى الله عليه وسلم الى مكّة فراءته خديجة مُقبلا (قادما وآتيا) وهى بين نِسْوة فى عُلية (يوكساك ليك، يوكساك چارباغ). وملكان على رأسه الشريف (وقت الهاجرة) من وضح (ضوء وبياض وحرّ) الشمس قد اظلّاه.
Шундан кейин Пайғамбар алайҳиссалом Маккага қайтди. Бас, бир олий жойда аёллар орасида турган Хадижа Пайғамбар алайҳиссаломни кўрди. Икки фаришта муборак бошларида қанотлари билан қуёш нуридан соя солар эдилар.  
واخبرها ميسرة بانه رَاَى ذلك (اى اظلال الملائكة النبىَّ من حرّ الشمس) فى السفر كله وبما قاله الراهب واودعه اليه من الوصية (اى من عدم المفارقة).
Бул ҳолатни Майсара сафар давомида шундай бўлди деб хабар берди. Ҳаммасини – фаришталарнинг Пайғамбар алайҳиссаломни қуёшдан соя қилиб юрганларини ҳам, роҳибнинг айтганларини ҳам хабар берди. Пайғамбар алайҳиссаломдан ажралмаслик ҳақидаги васиятини бажаришга Майсарадан ваъда олганлигини, унга шуни омонат деб айтганини ҳам Майсара Хадижага хабар берди. 
وضاعف الله تعالى فى ربح تلك التجارة ونمّاه (كثر ربحه: الربح الطيبة). فبان (وضح) لخديجة بما رَاَت وما سمعت انه رسول الله تعالى الى البرية (الخلق كافة). الذى خصّه الله تعالى بقربه واصطفاه.
Аллоҳ таоло Пайғамбар алайҳиссаломга (Хадижанинг молида) ана шул тижоратдаги фойдани кўпайтириб берди. Одатдагидан фойда неча баробар зиёда бўлган эди. Бас, Хадижага кўрган ва эшитган нарсаси зоҳир бўлди. Албатта бул зот Аллоҳнинг халқнинг ҳаммасига юборган элчисидир! Шундай элчики, Аллоҳ ул зотни ўзига яқин қилишлик билан ва танлаб олишлик билан хос қилди.
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

14: فخطبته (اى طلبت خديجة من النبى اى يتزوج) صلى الله عليه وسلم لنفسها الزكية. لتشُمّ من الايمان به صلى الله عليه وسلم طِيب (رائحته الطيبة) ريّاه.
Бас, Хадижа Пайғамбаримиз алайҳиссаломга ўз покиза жонларини топшириб, унга уйланишини илтимос қилди. Пайғамбаримизнинг гўзал ҳидли имонлари таъмини тотаётганлиги учун шундай қилди.
Пайғамбаримизнинг имонлари нафосат ва рағбатда ҳидланадиган нарсага ўхшатилмоқда. 
فاخبر صلى الله عليه وسلم اعمامه بما دعته (من النكاح) اليه هذه البَرّة (چيرايلى) النقية (الطاهرة).
Бас, Пайғамбар алайҳиссалом шундай чиройли риоя билан сўзланган ва никоҳга даъват қилинган сўзларни амакиларига айтиб берди.
فرغبوا فيها لفضلٍ ودين وجمال ومال وحسبٍ ونسبٍ كلّ من القوم يهواه (يحيه).
Бас, Хадижа ҳақидаги фазилати, диндорлиги, жамоли, моли, ҳусни ва насаби тўғрисида айтилган гапларни хотимасида амакилари рағбат қилдилар. Қавмларнинг барчаси Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга муҳаббат қилишар эдилар.
Бас, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг амакилари Хадижа борасида унинг фазилати (чунки, у Қурайш аёлларининг саййидаси дейилар эди), диндорлиги (чунки, у хотинлар ичида обида саналар эди), жамоли (чунки, никоҳда рағбат қилинадиган хислатлардан бири чиройдир), моли (чунки, у Қурайшда энг кўп моли борлардан саналар эди), ҳасаби (чунки, у Қурайш ичида ота-боболари билан фахрланишга арзийдиган шарифа аёллардан эди) ва қавмнинг ҳар бир севадиган насаби (чунки, у Қурайш ичида ўрта насабли саналар эди) борлиги учун рағбат кўрсатишди.
Шунингдек, Нафиса бинти Мунаййа ривоят қилур, у деди: Хадижа Аллоҳ таоло унга ирода қилиб берган каромат ва хайрли нарсалар билан бирга у сабр-бардошли ва тадбиркор аёл эди. Ўша кунларда у Қурайшнинг насаб жиҳатидан ўрта табақасига мансуб саналар, шарафда энг улуғи, моли энг кўпи ҳисобланар эди. Қавмнинг барчаси уни никоҳига киритишга ҳарис, агар мана шунга қодир бўлсалар, дарҳол уни талаб қилар, ва унга мол совғалар жўнатар эдилар. Бас, мени у Муҳаммад алайҳиссаломнинг олдига Шомдан Хадижанинг туялари билан қайтганидан сўнг айғоқчи қилиб, яширинча жўнатди. Бас, мен дедим: "Эй Муҳаммад, уйланишдан сизни нима манъ қилади?". Шунда у дедилар: "Уйланиш учун қўлимда ҳеч нарса йўқ". Мен дедим: "Агар сизга шул кифоя бўлиб, молу мулкга, жамолу шарафга ҳамда кафоат – тенгликка чақирилсанггиз, аё, жавоб берасизми?". Ул зот: "Ким у?" дедилар. Мен Хадижа, дедим. Ул зот: "Бу қандай бўдар экан..." дедилар. Бас, мен кетиб, Хадижага хабар қилдим. Бас, у Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга юбордики, мана шул соатда келгайман, деб хабар жўнатди...     
وخطب ابو طالب واثنى عليه صلى الله عليه وسلم بعد ان حمد الله تعالى بمَحَامِدَ (جمع محمدة بمعنى مدحة) سنية (جليلة بليغة نيّرة). وقال (ابو طالب) هو (محمد صلى الله عليه وسلم) واللهِ له نبأ عظيمٌ بعد يُحْمَد فيه سراه (سعيه وعمله).
Абу Толиб никоҳ хутбасини ўқиди. Абу Толиб Аллоҳ таолонинг улуғ ва баркамол ва инсон қалбига нур бағишлайдиган ҳамдлар билан ҳамд айтганидан кейин Пайғамбаримиз алайҳиссалом ҳақида яхши сўзлар айтди ва деди: "У Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)дир! Аллоҳнинг номи билан қасамки, ул зотнинг ҳақида улуғ хабарлар бор. Ул зот ул хабари азимлар асосида амал қилганларидан кейин мақталур!".
Хутба ўқилган вақтда Хадижа онамиз разийаллоҳу анҳо қирқ ёшда эди ва пайғамбаримиз эса йигирма бир ёшда эди. Тўрт юз динор нақд ва насия маҳр билан никоҳ қилинган экан ("ал-Қавл ал-мунжий", 27-саҳифа).  
"Фатҳ ал-латиф шарҳ манзума ал-мавлид аш-шариф" номли китобда айтилишича, никоҳ хутбасини Пайғамбаримизнинг амакилар Абу Толиб ҳамда Хадижа онамизнинг амакилари Варақа ибн Навфал ўқиганлар. Абу Толибнинг хутбасида бу лафзлар бор эди:
"الحمد لله الذى جعلنا من ذرية ابراهيم وزرع اسماعيل وضئضئ معدّ وعنصر مُضر وجعلنا حضنة بيته وسُوَّاس حَرَمِه وجعل لنا بيتا محجوجًا وحَرَمًا آمِنًا وجعلنا الحكام على الناس ثمّ ان ابن أخى هذا محمد ابن عبد الله لا يوزن برجل الا رجح به وان كان فى المال قلّ فانّ المال ظلّ زائل وامر حائل ومحمد ممن عرفتم قرابته..."
"Аллоҳга ҳамдлар хосдурки, ул зот бизларни Иброҳим зурриётидан, Исмоил уруғидан, Муадднинг асли-наслидан Музарнинг унсури – зотидан қилди. Аллоҳ таоло бизларни ўз байтининг мураббийси, тарбияловчилари (яъни, асраб ва артиб турувчилари) ва ўз ҳарамининг бошқарувчилари қилди. Бизлар учун буни ҳаж қиладиган байт ва омонлик бўлган ҳарам қилди. Бизларни одамларга ҳоким қилди. Сўнгра, албатта укамнинг ўғли бул Муҳаммад ибн Абдуллоҳ инсонларга тенг эмас, магар ҳам улардан устундир! Агарчи мол-дунёси оз бўлса ҳам, лекин албатта мол-дунё кетгувчи соядир, қўрқинчли ишдир. Муҳаммад эса шундай кимсалар тоифасиданки, ўзининг қариндошларига оқибатли эканлигини сизлар ҳам биласизлар...".  

فزوّجها (خديجة) منه صلى الله عليه وسلم ابوها وقيل عمّها وقيل اخوها لسابق سعادتها الازلية (القديمة).
Бас, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламни Хадижага уйлантирди. Хадижанинг отаси Хувайлид ибн Асад ибн Абдулуззо ибн Қусай ёки бир ривоятда амакиси Амр ибн Асад ёки бошқа бир ривоятда акаси Амр ибн Хувайлид уйлантирди, деб айтилган. Бу саодати азалия Хадижага сабқат қилиб ўтгани учун эди.
واولدها كل اولاده صلى الله عليه وسلم الا الذى باسم الخليل سمّاه.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг барча болалари Хадижага болалик қилди. Магар ҳам Халил деб юритилган Иброҳим номли ўғиллари Хадижага бола бўлмади.
Билгинки, Пайғамбаримизнинг Қосим, Иброҳим ва Абдуллоҳ (у Таййиб ва Тоҳир ҳам деб лақабланган) деган уч нафар ўғли бўлиб, учови ҳам норасидалигида ўлиб кетганлар. Қизлари эса Зайнаб, Руқаййа, Умму Кулсум ва Фотима бўлиб, барчалари исломни топган ва ҳижрат қилганлар.
Пайғамбар алайҳиссаломнинг барча болалари Хадижадан бўлган, магар Иброҳим Мориядан бўлиб, уни Миср подшоси Муқавқис Пайғамбаримизга ҳадия қилиб юборган эди.   
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

15: ولمّا بلغ خمسا وثلثين سنة بنت قريشٌ الكعبة لانصداعها (إنشقاقها) بالسيول الابطحية.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ўттиз беш ёш вақтига етгандилар, Абтаҳиййа тоғи тарафидан келган сел сабабли вайрон бўлган Каъбани Қурайш қабилалари тикладилар.
Абтаҳ тоғ номи бўлиб, Ҳиро ва Мино йўли орқали у ерга сув йиғилиб келган.
Каъба деворлари нураганлиги учун Қурайшликлар унинг вайрон бўлишидан хавф қилиб таъмир қилдилар.
Пайғамбар алайҳиссалом Каъбанинг биноси вақтида Қурайшликлар билан бирга ҳозир эдилар. Улар билан бирга тошни аъло даражада кўчириб, ўтқаздилар. Шунда ал-Аббос разийаллоҳу анҳу ул зотга деган эди: "Иштонингизни бўйнингизга тортиб боғлаб олинг, токи тош кўтарганда тушиб кетишдан сақлаб қолади". Бас, Расули акрам шундай қилдилар. Кейин турганларида иштон тушиб кетаётган эди, нидо эшитилди: "Эй, Муҳаммад! Авратингга қара, эҳтиёт бўл!". Мана шу энг аввал эшитилган нидо эди". 
Ибн Исҳоқ айтур: Маккада қибтий бир киши бор эди. У дурадгор эди. Бас, Қурайшликлар Каъбани ислоҳ қилиш учун баъзи нарсаларни тайёрлаб қўйган эдилар. Одамлар Каъбани бузишдан қўрқиб турар эдилар. Ундан узоқлашдилар. Бас, Валид ибн Муғира: "Мен сизларни Каъбани бузишга жойлаштираман", деди. Кейин чўқмор – лўмни олиб, ўрнидан турди ва "Эй, Аллоҳим! Ғазабланма. Эй, Аллоҳ! Биз фақат яхшиликни хоҳлаймиз", деди. Сўнг Рукн ал-Йамоний билан Ҳажар ал-асвад ўртасидан йиқа бошлади. Одамлар бу кечани кутадиган бўлишди. Айтишдики, "Қараймиз, агар бирор мусибат етса, Каъбадан ҳеч нарсани йиқмаймиз ва олдинггидек қилиб қўямиз. Агар ҳеч нарса етмаса, Каъбани биз ҳам йиқа бошлаймиз. Шунда Аллоҳ таоло биздан рози бўлур".
Бас, ал-Валид кечасидан эрта туриб, ўз ишига қайтди-да, Каъбани йиқа бошлади. Одамлар ҳам у билан бирга йиқдилар. Ҳатто Иброҳим алайҳиссаломнинг қурган пойдеворига етиб тўхтадилар. Ўркачга ўхшаш яшил тошларни топдиларки, баъзиси баъзисига киришиб кетган эди. Шунда бир киши кириб, икки тош орасини ажратмоқчи бўлиб тортди. Тош қимирлаган сайин бутун Макка қимирлар эди. Қарасалар, унинг остидан бир парча бўш ер чиқди. Унда бир кишининг кўзи ўйилган ҳолда ётар эди. Шунда одамлар асосни бузишни тўхтатдилар. Каъбани бино қилдилар. Бошқа ривоятда келишича, Каъба биносини бузишга тезда киришиб кетганларида, улар олдидан бир илон чиқиб қолди. Шундайки, Каъбанинг ўртасида эди. Қорни қора бу илон гўё Каъбани сақлаб ётар эди. Одамларни бузишдан манъ қилди. 
Бас, одамлар Иброҳим мақоми тарафига қочдилар ва машварат-маслаҳат қилдилар. Шунда уларга ал-Валид деди: "Бу билан сиз ислоҳни хоҳлаётганинггиз йўқми?". Одамлар: "Тўғри, хоҳлаяпмиз", дейишди. Ал-Валид деди: "Бас, албатта Аллоҳ таоло муслиҳларни – ислоҳ қилувчиларни ҳалок қилмайди. Лекин, Парвардигоринггиз байтига фақат молинггизнинг энг покизасини киритинг, ифлосини узоқлаштиринг. Зеро, Аллоҳ таоло покизадир. Аллоҳ фақат покизани қабул қилади. Каъба қурилишига ғасб қилиб олинган молни, қатъи раҳм қилиб топилган молни ишлатманг. Каъбанинг ҳурмати йўқолмасин!". Бас, шундай қиладиган бўлдилар ва дуо қилиб айтдилар: "Эй, Аллоҳ! Агар Каъбанинг йиқилишида сенинг розичилигинг бўлса, уни тамом қил. Биздан мана бу илонни дафъ қилгин". Бас, Аллоҳ таоло осмон уфқидан бир қушни юборди, у худди бургутга ўхшар эди. Илон эса Каъба девори ёнида ётган эди. Шунда илонни олиб қуш учиб кетди ва уни жуда чиройли равишда ерга қараб отди. Бас, ер уни ютиб юборди. Бас, Қурайш халқи айтдилар: "Албатта биз Аллоҳ таоло амалларимизни ва Каъба қурилишига ажратган бойликларимизни қабул қилишни умид қиламиз".   
وتنازعوا فى رفع (اى وضع) الحجر الاسود فكلٌ (من رؤساء القريش) اراد رفعه ورجاه. وعظم (كوپايدى) القيل والقال وتحالفوا (اى تقاسموا) على القتال وقويت العصبية (بمعنى احاطة القتال).
Ҳажари асвадни кўтаришликда тортишув бўлди. Бас, Қурайш бошлиқларининг ҳар бири кўтаришни ирода қилди ва умид қилди. Қилу қоллар, яъни гап-сўзлар кўпайди. Уришга қасам ичдилар ва асабийлашдилар. Кўпчиликни ташкил қилган жамоа баланд келди. Жанжал чегараси кучайди ва кенгайди.
ثمّ تداعوا (اجتمعوا) الى الانصاف (العدل) وفوّضوا الامر الى ذى رأى صائبٍ واناة (عدم العجلة).
Кейин бир-бирларини инсоф ва адолатга чақирдилар ва ишни шошилмай тўғри фикр қилувчига топширдилар.
У баъзи манбаларда махзумий, яъни Бани Махзум қабиласидан ал-Валид бўлган дейилади.
فحكم بتحكيم اوّل داخل من باب السَدَنَة (خادم البيت) الشيبية (نسبة الى شيبة الحجبى ومفتاح الكعبة فى اولاده). فكان صلى الله عليه وسلم اوّل داخل (من ذلك الباب) فقالوا هذا الامين وكلنا نقبله ونرضاه.
Бас, ўша соҳиби ақл ишни Саданаи Шайбиййа, яъни Каъбанинг тургувчи Каъбанинг ходимларининг эшигидан аввал кириб келган ҳукм қилсин, деб қарор қилди. Бас, аввал кириб келган Пайғамбар алайҳиссалом бўлдилар. Айтишдилар: "Бу Муҳаммад аминдур, ишончлидир. Биз ҳаммамиз уни қабул қиламиз ва унга розимиз!", деб қабилалар бул зотни қабул қилдилар ва рози бўлдилар.
فاخبروه صلى الله عليه وسلم  بانهم رضوه ان يكون صاحب الحكم فى هذا المُلِمّ (الامر النازل من المخاصمة العظيمة) ووليه (اى مدبر الحكم).
Бас, ўзлари рози бўлганлик хабарини бул зотга етказдилар ва бул муҳим ишда соҳиби ҳукм бўлмоқликларини ва тадбир қилишларини ҳам хабарини бердилар.
فوضع صلى الله عليه وسلم الحجر فى ثوب ثمّ امر صلى الله عليه وسلم القبائل ان ترفعه جميعا الى مُرْتقاه (محلّه). فرفعوه الى مَقرّه من ركن هاتيك البنية (الكعبة).
Бас, Пайғамбар алайҳиссалом тошни тўнининг ўртасига қўйдилар. Шундан сўнг Пайғамбар алайҳиссалом қабила раисларига тошни кўтариб, ўз жойига қўймоқликни буюрдилар. Бас, улар ушбу Каъбанинг бурчагидаги тошнинг ўз ўрнига кўтариб бордилар.
Ас-Суҳайлий (у Абу-л-Қосим Абдурраҳмон ибн Абдуллоҳ ас-Суҳайлий, вафоти 581. унинг "Масъалат ас-сирр фий аъвар ад-дажжол", "Натоиж ал-фикр" каби таълифотлари бор. У яна Ибн Исҳоқнинг "ас-Сийар" асарини шарҳлаб, "ар-Равз ал-аниф" номли фойдали ва мўътабар китоб ёзиб қолдирган) айтур: Зикр қилиндики, албатта шайтон улар орасида (яъни, Каъбани қураётганлар орасида) наждлик шайх суратида бор эди. Қачонки, Пайғамбар алайҳиссалом тошни, яъни, туннинг устидан тошни олиб, ўз ўрнига қўймоқчи бўлганида, шайтон билан овоз билан қичқирди: "Эй Қурайш жамоаси, сизнинг шарафинггиз бўлган бу рукнга етим бир бола қўйишига розимисиз?! Сизда ёши катта одам йўқми?!". Бас, шунда сал қолдики, ораларида ёмонлик бошланиб кетишига, бош кўтаришига. Шундан кейин ўзларини босиб олиб, жим бўлдилар....
ووضعه صلى الله عليه وسلم بيده الشريفة فى موضعه الآن وبناه (وشيّده).
Пайғамбар алайҳиссалом тошни ҳозирги асл жойига мубррак қўллари билан қўйдилар ва Каъбани тикладилар. Уни маҳкам қилдилар.
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

16: ولمّا كمل (تمّ) له صلى الله عليه وسلم اربعون سنة على اوفق الاقوال لذوى العالِمية.
Пайғамбар алайҳиссалом қирқ ёшга тўлган вақт етганида, илм эгаларидан ривоят қилинган гапларга мувофиқ, яъни тарих ва сийар соҳиблари наздида: 
بعثه الله تعالى للعالمين بشيرا (لمن امن به بالجنة) ونذيرا (لمن كفر به بالنار) فعمّهم برُحْماه (بضمّ الراء اى برحمته).
Аллоҳ таоло ул зотни бутун оламга имон келтирганга жаннатни айтиб хурсанд қилгувчи ва куфр келтирганга дўзахни айтиб қўрқитувчи ҳолда пайғамбар қилиб юборди. Бас, бутун оламга омматан раҳмат бўлдилар. Бу Парвардигорнинг "Ва ма арсалнока илла раҳматан ли-л-ъаламин" ояти каримасига ишорадир.
وبُدِئَ الى تمام ستة اشهر بالرُؤْيا الصادقة الجلية (الواضحة والصادقة). فكان لا يرى رؤيا الا جاءت مثل فلق (ضوء) صبح اَضَاءَ سَناه (نوره).
Ваҳий Пайғамбар алайҳиссаломга тўла олти ойда рўъйати жалила билан бошланди. Яъни, равшан ва тўғри тушлар билан бошланди. Бас, Пайғамбар алайҳиссалом ваҳий ишини нурини сочувчи тонг нуридек, ёруғлигидек кўрар эдилар. 
وانما ابتدِئَ صلى الله عليه وسلم بالرؤيا تمرينا (تمهيدا وتعويدا وتسكينا لقلبه) للقوى البشرية.
Албатта Пайғамбар алайҳиссаломга ваҳий рўъё билан бошланди. Бу инсоний қувватни илоҳий ваҳийга тайёрлаш ва одатлантириш учун эди.
لئلا يفجأه (يأتيه) الملك بصريح النبوة فلا تقواهُ (لاتطيقه) قواه (جمع القوّة).
Тоинки, фаришта ошкора Пайғамбарликни келтиргай. Бас, бор башарий қуввати тоқатсизланмагай, ваҳийни кўтара олгай.
وحُبّب اليه الخلاءُ (كيمسه دان خالى جاى) فكان (النبى) يتعبد (يعبد) بحراء (تاغ نامى) الليالى العددية (وهو شهر). الى ان اتاه (النبى) فيه صريح الحق ووافاه.
Бундай ҳолда Пайғамбар алайҳиссаломга холилик маҳбуб эди. Бас, Пайғамбар алайҳиссалом Макка ва Мино ўртасидаги Ҳиро тоғида бир неча кун ибодат қилдилар. То бу пайғамбарлик ваҳийси ошкора келгунча ва етгунча давом этди. Яъни, ул зоти шариф Ҳиро ғорида зикр, тафаккур, Аллоҳ билан ҳузури қалб, ғайрдан мосиво бўлиш каби ибодат турлари билан машғул бўлганлар.   
وذلك (اى اتيان الحق) فى يوم الاثنين لسبع عشرة ليلة خلت (مضت) من شهر (رمضان) الليلة القدرية.
Мана шу ваҳийнинг келиши, пайғамбарлик ваҳийси душанба куни, ўн еттинчи қадр кечасида бўлиб ўтди.
"Рамазон" сўзи ёнмоқ, куйдирмоқ маъносида бўлиб, қуёшнинг қавмларига ва бошқа нарсаларга шиддат билан тушишидир. Баъзилар айтишича, араблар ой номларини қадимий луғатларидан олишган. Ўша ойларда воқеъ бўлган ҳодиса вақтлари билан ном қўйганлар. Бас, бу ой қуёшнинг ёндирадиган, куйдирадиган кунларига тўғри келганлиги учун мана шу билан исмлаганлар.
وثَمّ (اى هناك) اقوال لسبع او اربع وعشرين منه (رمضان) او ثمان خلت من شهر مولده صلى الله عليه وسلم الذى بدا (ظهر) فيه بدرُ مُحَيّاه (وجه النبى).
Шул ваҳий ҳақида бир қанча гаплар бўлиб, бул гаплар: рамазоннинг йигирма еттиси ёки йигирма тўрти ёйинки мавлид ойининг саккизинчиси эди, дейилган. Бу шундай мавлидки, бу кунда Пайғамбар алайҳиссаломнинг юзларидан ўн тўрт кундик ойдек нур тарқаган эди. 
فقال (جبريل) له اِقرأ فقال ما انا بقارئ فغطّه غطّة قوية. ثمّ قال له اِقرأ فقال ما انا بقارئ فغطه ثانية حتى بلغ منه (بلغ الغط من الغاية) الجهد وغطّاه (اى حبس نفسه). ثمّ قال له اِقرأ فقال ما انا بقارئ فغطّهُ ثالثة ليتوجه (النبى) الى ما سَيُلقى اليه بجمعية (اى بكليته من قلب وبدن وسمع وبصر). ويقابله (يواجهه) بجدّ وإجتهادٍ ويتلقاه (يفهمه).
Бас, Пайғамбар алайҳиссаломга Жаброил иттифоқан "Иқроъ!" ("Ўқи!") деди. Бас, Пайғамбар алайҳиссалом унга жавобан "Мен қори (ўқиб биладиган) эмасман" дедилар. Бас, Жаброил алайҳиссалом Пайғамбар алайҳиссаломни қаттиқ қисди. Яна ул зотга "Иқроъ!" деди. Бас, ул зоти шариф: "Мен қори эмасман" дедилар. Шунда Жаброил алайҳиссалом Пайғамбар алайҳиссаломни иккинчи бор сиқдилар. Ҳатто сиқиш ниҳоят даражага етди ва Пайғамбар алайҳиссаломни буғиб қўйишга сал қолди. Сўнг Жаброил алайҳиссалом Пайғамбар алайҳиссаломга учинчи бор "Иқроъ!" ("Ўқи!") деди. Бас, ул зот яна "Мен қори эмасман" дедилар. Бас, учинчи бор ул зотни сиқди. Токи Пайғамбар алайҳиссалом Жаброилга таважжуҳ қилгай бор қуввати, бутун қалби ва вужуди билан ва рўпарў келгай ғайрат билан ва ул зотдан гапларни териб, фаҳмлаб олгай.     

---

Ҳофиз Ибн Ҳажар ал-Асқалоний (вафоти, 852) айтур: Жаброил алайҳиссалом "Иқроъ!" сўзини айтишдан олдин Пайғамбаримиз алайҳиссаломга салом берганми ёки йўқми? Салом бермагани равшан. Чунки, бу ерда мақсад ишни буюк қилиб ҳамда ҳашамдор қилиб кўрсатиш бор. Гап бошлашдан аввал саломни талаб қилиш башариятга хосдир. Фаришталарга хос эмасдир. Фаришталарнинг Иброҳим алайҳиссаломга салом берганлари эса улар башар суратида келганлари эди. Имом ат-Таёлусий (ҳадис бобида биринчи муснад ёзган бу зот Абу Довуд Сулаймон ибн Довуд ат-Таёлуси, вафоти 204) ривояти бўйича, аввало Жаброил алайҳиссалом салом берганлар, лекин жавоб ололмаганлар. 
ثمّ فتر (تأخّر) الوحى ثلاث سنين او ثلاثين شهرا لِيَشتاق (لتقويه رغبته) الى إنشقاق (الشمّ) هاتيك النفحات الشذية (الرائحة ذلية قوية).
Шундан кейин ваҳий таъхир бўлди уч йилга ёки ўттиз ойга. Токи шундай ўткир ҳидни ҳидлашга иштиёқли бўлгай, рағбати кучайгай.
Аслида "шазо" деб уднинг синдирилиши сабабидан тараладиган хушбўйликни айтурлар. Бу ерда мурод Жаброил алайҳиссаломнинг Аллоҳ ҳузуридан Пайғамбар алайҳиссаломга келтирадиган ваҳийсидир.
ثمّ اُنزلت عليه يا ايّها المدّثر فجاءه جبريل بها (بهذه الايات الخمس) وناداه. فكان لنبوّته صلى الله عليه وسلم فى تقدّم (اى بسبب نزول سورة) اِقرأ باسم ربّك شاهد على ان لها (لنبوّته) السابقية. والتقدم على رسالته صلى الله عليه وسلم بالبشارة والنذارة لمن دعاه.
Шундан кейин, яъни, "Иқроъ!" ваҳийсидан кейин "Ё аййуҳа-л-муддассир!" сурасини келтирди, нозил бўлди. Бас, ўша "Иқроъ" сурасининг аввалги беш оятини Жаброил алайҳиссалом ул зоти шарифга келтириб, нидо қилди. Бас, "Иқроъ бисми роббика" сурасининг "Ё аййуҳа-л-муддассир!" сурасидан тақдими, яъни муқаддам нозил қилиниши пайғамбарлик хабари ибодат хабаридан муқаддам эканлигига шоҳиддир. Муддассир сурасининг нузули башорат ва назорат (қўрқитиш) сабабидан ул зотнинг рисолатига шоҳиддир.

عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

17: واوّل من امن به صلى الله عليه وسلم من الرجال (البالغين الاحرار) أبو بكر صاحب الغار والصدّيقية.
Эркаклардан аввал имон келтирган Абу Бакр ибн Абу Қуҳофа – Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ғордаги рафиқлари, Сиддиқликка нисбати бор зотдир.
Расули акрамга Савр ғорида ҳамроҳлик қилган бул зот ал-Исро ва ал-Меърож воқеаларини энг аввал тасдиқ қилгани учун Сиддиқ деб аталганлар. 
ومن الصبيان عَلِىّ ومن النساء خديجة التى ثبّت (قوى) الله بها قلبه ووقاه.
Болалардан Али ибн Абу Толибдир. Исломга кирган вақти ўн ёшда эди. Аёллардан Хадижадир. У шундай аёл эдики, Аллоҳ таоло ўша аёл сабабли Пайғамбар алайҳиссаломнинг қалбларини собит қилди ва сақлади.
ومن الموالى (العتقاء) زيد بن حارثة ومن الإرقاء بلال الذى عذبه فى الله (بسبب ايمانه) اُمَيّة. واولاه (اعطاه) مولاه (سيده) ابو بكر من العتق ما اولاه. ثمّ اسلم عُثمان وسعدٌ وسعيدٌ وطلحة وابن عوفٍ وابن العمّة صفيّة. وغيرهم ممّن انهله (سقاه) الصديق رحيق (افضل) التصديق وسقاه.
Озод қилинганлардан Зайд ибн Ҳориса ва қуллардан Билол энг биринчи имон келтирганлардан бўлдилар. Ул Билол шундай зотки, куфрнинг боши, Аллоҳнинг душмани Умаййа ибн Халаф уни Аллоҳ йўлига киргани учун, имон келтиргани сабабидан азоблади. Ул зотнинг саййиди Абу Бакр Билол нимага эгабўлган бўлса, яъни озодликдан нимани хоҳлаган бўлса, ўшани берди. Шундан кейин Усмон ибн Аффон, Саъд ибн Абу Ваққос, Саид ибн Зайд, Талҳа ибн Убайдуллоҳ, Абдурраҳмон ибн Авф, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг аммалари Сафиййанинг ўғли аз-Зубайр ибн ал-аввом ва улардан бошқалар ростгўйликда афзал бўлган Абу Бакрнинг баракотидан исломга кирдилар.
وما زالت عبادته صلى الله عليه وسلم واصحابه مَخفية. حتى اُنزل عليه صلى الله عليه وسلم قوله تعالى "فاصدعْ بما تؤمر" (اى، اجهر بامرك او بالذى تؤمر به من الشرائع) فجهر صلى الله عليه وسلم بدعاء الخلق الى الله تعالى.
Пайғамбар алайҳиссалом ва асҳоби киромнинг ибодатлари доим Қурайш кофирларидан яширин Дор ал-Арқам уйида то "Фасдаъ би-ма тўъмар!" ("Ишингни ошкора қилавергин!") мазмунидаги оятни нозил бўлгунча махфий бўлди. Бас, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Аллоҳ таоло тарафига халқни даъват қилишни ошкора қилдилар.
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

18: ولم يبعد منه قومه حتى عاب آلِهَةهُم وامر برفض (ترك) ما سوى الوحدانية. فتجرؤا (اسرعوا) على مُبارزته بالعداوة واذاه (اى ايصالهم المكروه اليه).
Қавмларнинг худоларини айблаганда ва ваҳдониятдан бошқа нарсани тарк қилмоқликни буюрганларидан кейин ул зоти шарифдан узоқ бўлмадилар. Бас, мушриклар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга ошкора озор беришликка ва адоватга журъат қилдилар.
Яъни, барча Қурайшликлар озор етказишга шошилдилар. Фақат ислом билан тараф топганларгина бундан холи эди. Улар озчилик бўлиб, кўзларга ночор кўринар эди. Жами муаррихлар айтур: Қурайш улуғларидан беш нафари Пайғамбар алайҳиссаломга озор етказишга, ул зотни масхара қилишга муболаға кўрсатар эдилар. Улар: ал-Валид ибн ал-Муғира ал-Махзумий – у озор етказувчиларнинг бошлиғи эди. Ал-Осий ибн Воил ас-Саҳмий, Осийнинг амакисининг ўғли ал-Ҳирс ибн Қайс ас-Саҳмий, Пайғамбар алайҳиссаломнинг тоғаларининг ўғли ал-Асвад ибн Абдуйағут аз-Зуҳрий, Асвад ибн ал-Мутталиб ибн Асад. 
Бас, Жаброил алайҳиссалом Пайғамбар алайҳиссаломга "Мен уларга кифоя қилишимга амр қилиндим", деди ва ал-Валиднинг оёқ болдирига имо қилди. Шунда бир ўқчи ўтиб кетаётган эди. Ул ўқига пат ёпиштирар ва ўқини тузатар эди. Шунда ал-Валиднинг кийимига ўқ бориб тегди. Унга ўзининг улуғлигини кўрсатиб қўйиш учун олиб ташлашга, ҳаракат қилишга уринмади. Ўқ орқасидаги томурга етган эди. Касал бўлиб, ўлиб кетди.
Жаброил алайҳиссалом ал-Осийнинг товонига қараган эди. Шунда унга нам қизил дарахтниг тикони кирди. У тегирмон босқонидек оёғига пуфлар экан, ўрнидан тура олмай ўлиб қолди.
Жаброил алайҳиссалом ал-Ҳирснинг бурнига ишора қилдилар, у бурнидан йиринг-йиринг қоқиб-қоқиб ўлди.  
Жаброил алайҳиссалом ал-Асвад ибн Абдулйағутга ишора қилди. У бир тўнканинг устида ўтирган эди. Бир дарахт унинг бошига йиқилди ва юзига шохи кириб кетди. Шу билан ўлди.
Жаброил алайҳиссалом ал-Асвад ибн ал-Мутталибнинг кўзига ишора қилган эди. Унинг кўзи кўр бўлди ва кўзининг оғриғига чидай олмасдан бошини деворга уриб ҳалок бўлди. ўлаётиб: "Мени Муҳаммаднинг раббиси ўлдирди", деган эди.
Ибн Аббос разийаллоҳу анҳу айтур: "Улар, яъни Пайғамбар алайҳиссаломга озор бергувчилар саккизта эди. Мана шунга Ибн Абдулбарр (Юсуф ибн Абдуллоҳ ал-Қуртубий, вафоти 463) ва ал-Ироқий (Зайнуддин Абдурраҳим ибн Ҳусайн ал-Ироқий, вафоти 806) каби олимлар жазм қилганлар. Бас, улар Абу Лаҳабни зиёда қилдилар. Ё ёсмиқ дони сабабли ўлиб кетди. Бадр ғазотидан бир неча кун ўтгандан сўнг шармандали ўлакса бўлди қолди. Уқба ибн Абу Муайт эса Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам Бадрдан қайтар экан, унга сабур (алоэ) ўти таъсир қилиб ўлди. Ал-Ҳакам ибн ал-Осий ибн Умаййа эса йавм ал-фатҳда, яъни Маккаи мукаррама фатҳ қилинганда имон келтирди. Ҳазрати Усмон хадифалигининг охирги йилида вафот қилди. 
Пайғамбар алайҳиссалом одамларни уларнинг манзилларида зиёрат қилиб, (даъват учун) айланиб чиқар ва айтур эдилар: "Албатта Аллоҳ таоло сизларни ўзига ибодат қилишга амр қилади ва унга ҳеч нарсани ширк келтирманглар!". Абу Лаҳаб эса орқасидан: "Эй одамлар, шаксиз бу сизларни оталаринггиз динини тарк қилишга буюради", дер эди. Ал-Валид ибн ал-Муғира ул зоти шарифни сеҳрда айблар, одамлар шунга тобеъ эди. Қурайш аҳли Пайғамбар алайҳиссаломни шоир ва коҳин ва жинни дер эдилар. Баъзи бировлар ул зотнинг бошларига тупроқ сочар, эшигига қон суртиб кетишар эди. Уқба ибн Абу Муайт Пайғамбаримиз Каъбада сажда қилаётганда муборак бўйинларига оёқ босди. Ҳатто ул зотнинг кўзлари чиқиб кетаёзди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни қаттиқ бўғдилар, ҳатто орқасида Абу Бакр йиғлаб турар, Расулуллоҳнинг соқоллари ва сочига осилганларидан ул зотнинг сочлари тушди. Абу Бакр йиғлаб: "Аллоҳ менинг роббим, деган кимсани ўлдирасизларми?!" дер эдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам унга: "Уларни қўйгин, эй Абу Бакр, нафсим қудрат қўлида бўлган зотга қасамки, албатта мен забҳга юборилдим". Кофирлар ул зотни тарк қилдилар.    
واشتد على المسلمين البلاء (الاذاء من كفار قريش) فى مكّة فهاجروا فى سنة خمس (من النبوّة) الى الناحية (الجهة) النجاشية.
Мусулмонларга Маккада бало қаттиқ бўлди, яъни, Қурайш кофирларидан етаётган озорлар кучайиб кетди. Бас, мусулмонлар пайғамбарликнинг бешинчи йилида Нажошия ноҳиясига ҳижрат қилдилар.
Ҳабаш мулкининг подшоҳи Нажошийга нисбат қилинмоқда. У Пайғамбаримиз замонида мусулмон бўлган, лекин ул зот билан кўриша олмаган эди.
Келтирибдиларким, Саъд ибн Абу Ваққос разийаллоҳу анҳу қурайшликлардан бир қанча мусулмонлар билан Макканинг бир дарасида намоз ўқиётган эдилар. Бас, уларни мушриклардан бир нафари кўриб қолди-да, уларнинг ишини айблай бошлашди. Ҳатто мусулмонлар билан мушриклар орасида жанг бошланди. Шунда Саъд ибн Абу Ваққос разийаллоҳу анҳу бир кишини урган эди, туяси йиқиб қочди. Шу билан унинг боши ёрилди. Бу ислом йўлида тўкилган аввалги қон эди.
وحدب (توسدى: اى تعطف) عليه عمّه ابو طالب فهابه (هَيْبَت) كل من القوم (كفار قريش) وتحاماه (دفع ايتماق).
Пайғамбар алайҳиссаломга амакилари Абу Толиб меҳрбончилик қилди. Бас, Қурайш кофирларидан ҳар бир қавм ул зоти шарифга ҳайбат қилганида Пайғамбар алайҳиссаломни Абу Толиб ҳимоя қилган эди, кофирлар азосини дафъ қилар эди. Пайғамбар алайҳиссаломнинг амакилари Абу Толиб ул зотнинг орқаларида туриб ҳимоя қилди. Бас, қавмнинг ҳаммалари ундан ҳайбатландилар.   
وفرض عليه صلى الله عليه وسلم قيام بعض الساعات الليلية. ثمّ نُسخ بقوله تعالى فاقرؤا ما تيسّر (سهل) منه واقيموا الصلاة. وفرض عليه ركعتان بالغداة وركعتان بالعَشِيّة. ثمّ نسخ (ذلك) بايجاب الصلوات الخمس فى ليلة مسراه.
Пайғамбар алайҳиссаломга кечанинг баъзи қисмларида ибодатга қоим бўлиши ("Йа аййҳуа-л-муззаммил!" сурасининг аввалги оятлари билан) фарз қилинди. Сўнг бул ишлари ("Муззаммил" сурасининг охиридаги) "Фа-қ-рау ма тайассаро минҳу ва ақиму-с-солата!" ояти нузули билан амали бекор бўлди. Саҳарда икки ракъат ва кечасида икки ракъат намоз ўқишлик фарз қилинди. Шундан кейин исро ва меърож кечасида беш вақт намоз вожиб бўлишлиги билан у ҳам мансух бўлди. 
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

19: ومات عمّه ابو طالب فى نِصْفِ شوّال (وقيل فى ثانى عشر رمضان) من عاشر البعثة وعَظُمَت بموته الرزية (المُصيبة).
Шаввол ойининг ўн бешида Абу Толиб вафот қилди. Рамазоннинг ўн иккисида ҳам дейилган. Бул воқеа пайғамбарлик ваҳийсининг ўнинчи йили эди. Бул ўлум сабабли ўлум азаси, мусибати катталашди.
Ушбу вақтда Пайғамбар алайҳиссаломнинг ёшлари қирқ тўққиз йил ва саккиз ой ва ўн бир кун бўлган эди.  
Абу Толиб ўлиши олдидан деди: "Қаршилик ва оқ бўлишни тарк қилинглар. Зеро, бу иккови сиздан аввалги замондагиларни ҳалок қилгандир. Даъватчининг даъватига ижобий жавоб беринг. Сойилга бирор нарса беринг. Бас, ул иккови ҳаёт ва мамотнинг шарафидир. Тўғри сўзликни ва омонатни адо қилишни ўзинггизга лозим тутинг. Зеро, бу иккови хосларда муҳаббатга ва авомларда эса икромга сабаб бўлади. Яна Муҳаммадга яхшилик қилишни васият қиламан. Чунки, у Қурайшда аминдир. Араб ичида сиддиқдир. У мен ҳозир сизларга васият қилганларимнинг ҳаммасини ўзида жамлагандир. Эй Қурайш жамоаси, Муҳаммадни севадиган, унинг гуруҳини ҳимоя қилгувчи бўлинг. Аллоҳга қасамки, унинг йўлини тутган кимса фақат ҳидоят топади, унинг ҳидоятини тутган кимса фақат саодатли бўлур. Агар нафсим учун муддат бўлганида ва ажалимга таъхир бўлганида, албатта ундан фитналарни бартараф қилардим ҳамда ундан бало ва машаққат (кулфат ва фалокат)ларни дафъ қилардим". Сўнг Абу Толиб вафот қилди.    
Ривоят қилиндики, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Абу Толибнинг вафоти вақтида дедилар: "Эй амаким, "Ла илаҳа иллаллоҳ" калимасини айтинг, сизга қиёмат кунида шафоатим ҳалол бўлсин". Абу Толиб Пайғамбар алайҳиссаломнинг ҳарислигини кўриб деди: "Эй биродаримнинг ўғли, агар Қурайш у ўлимдан қўрқиб уни айтди, дейишларидан қўрқмаганимда, албатта уни айтар эдим. Уни айтмайман, фақат у билан сени хурсанд қиламан". Қачон Абу Толибга ўлим яқинлашганда ал-Аббос унга назар солди. Унинг лаби қимирлар эди. Унга қулоғини тутди. Кейинчалик ал-Аббос Пайғамбар алайҳиссаломга деди: "Эй биродаримнинг ўғли, Аллоҳга қасамки, биродарим сен буюрган калимани айтди!". Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам "Мен эшитмадим!" дедилар. Лекин Абу Толибнинг куф ва ширкда вафот қилганига саҳиҳ ҳадис собит бўлган. Астағфируллоҳ!  
Ҳофиз Фатҳуддин ибн Саййид ан-носс ал-Андалусий (вафоти, 734) ўзининг икки жилдли "Уйун ал-асар фий фунун ал-мағозий ва-ш-шамоил" номли ўзининг сийрат китобида Абу Толибнинг ўлаётган вақтида имон билан ўлганлигини, шунингдек, Абдулмутталиб ҳамда Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг ота-оналари имон билан кетганликларини ёзиб қолдирган ("ат-Таъзим ва-л-минна фий анна абавай Расулиллоҳ фи-л-жанна").
وتلته (اى إتبعت ابا طالب فى الموت) خديجة بعد ثلاثة (ايّام) شدّ البلاء على المسلمين وثيق (كوچلى، مُستحكم) عُراه (حاجت مندليك: مواضع الارض).
Абу Толибнинг ўлимидан уч кун кейин Хадижа ҳам вафот қилди. Мусулмонларга бало қаттиқ бўлди. Кўп ҳожатманд бўлдилар.
Хадижа онамиз билан бирга Пайғамбаримиз соллалоҳу алайҳи ва салламнинг биргаликдаги иқоматлари саҳиҳ қавлга кўра, йигирма беш йил бўлган.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Хадижа онамиз разийаллоҳу анҳо олдига вафот қилаётганида кирдилар. Бас, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Сендан кўраётган нарсани кариҳ кўраяпсанми? Аслида, Аллоҳ ҳар бир кароҳиятда бир яхшилик қилур".
Бу ҳадисни муҳаддис Баззор ибн Баккор ривоят қилган.
Пайғамбар алайҳиссалом Хадижа онамизни: "Эй, Аллоҳ! Жаннатда уни таомлантиргин!" деб дуо қилганлар. Буни Имом Табароний заиф санад билан ривоят қилган. 
واوقعت به صلى الله عليه وسلم قريشٌ كلّ اذيّة.
Қурайш халқи Пайғамбаримиз алайҳиссаломга турлик озорлар бердилар.
وامّ (قصد) الطائف يدعو ثقيفا (زيادة وراجياً: وهو ابو قبيلة من هوازن اى اشراف ثقيف) فلم يُحسنوا بالإجابة قِراه (اِكرامه وزيافته).
Пайғамбар алайҳиссалом умид қилган ҳолида бир қанча одамларни даъват қилдилар, улар ижобат қилмадилар.
Пайғамбар алайҳиссалом Сақиф қабиласини даъват қилиб, Тоиф шаҳрини қасд қилиб бордилар. Бас, улар ул зоти шарифнинг даъватини қабул қилмадилар, икромини ва меҳмондорчилигини чиройли қилмадилар.
Пайғамбар алайҳиссалом билан бирга Тоифга Зайд ибн Ҳориса борган эди. У ерда бир ой ёки ўн кун бўлиб қайтдилар.
واغروا (سلطوا) به صلى الله عليه وسلم السفهاء والعبيد فسبّوه بالسن بَدّيّة (فحشية). ورَمَوْهُ بالحجارة حتى خُضبت (احمرّت) بالدماء نعلاه.
Улар аҳмоқ ва қулзодаларни Пайғамбар алайҳиссаломга қарши қўйдилар. Бас, ул зотни ёмон сўзлар билан сўкдилар. Ул зотга тошлар отдилар. Ҳатто икки калишлари қизил қон бўлди.
Пайғамбар алайҳиссалом Тоифдан қайтаётганларида йўллари Бани Рабиъа қавмидан бўлган Утба ва Шайбаларнинг боғидан ўтди. Улар ул зотнинг ҳолини кўриб, раҳмлари келиб, бир бош узумни ғуломлари Аддос ан-Насронийдан бериб юбордилар. Пайғамбар алайҳиссалом узумга қўл урарканлар, "бисмиллоҳ" дедилар. Аддос ҳайрон бўлиб, бу калимани бул жойларда айтмайдилар, деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам унга: "Қайси шаҳардансан, дининг нима?" дедилар. Аддос: "Мен насронийман, Йаннуйданман", деди. Пайғамбар алайҳиссалом: "Бу солиҳ инсон – Юнус Маттонинг қишлоғидир", дедилар. У: "Сиз уни қаердан биласиз?", деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "У менинг пайғамбаримдир, у ҳам менга ўхшаш пайғамбардир", дедилар. Шунда Аддос сакраб туриб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг оёқ-қўлларини ҳамда муборак бошларини ўпди ва мусулмон бўлди.    
ثمّ عاد الى مكّة حزينا فسأله ملك الجبال فى اهلاك اهلها ذوى العصبية.
Шундан кейин Пайғамбар алайҳиссалом хафа ҳолида Маккага қайтиб келдилар. Бас, ул зотдан Малак ал-жибол – тоғларга масъул фаришта ўша асабийлашган одамларни ҳалок қилиш ҳақида рухсат сўради.
Имом ал-Бухорий ва Имом Муслим ойша разийаллоҳу анҳодан ривоят қилган ҳадисда айтилади: Уд зоти шарифа Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга айтган экан: "Сизга Уҳуд ғазоти кунидан қаттиқроқ кун келганми?". Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: "Қавмингдан кўрадиганимни кўриб бўлдим. Уларга йўлиқққанимнинг энг қаттиғи ал-Ақаба куни бўлган эди. Ўшанда ўзимча Ибн Абду Йалил ибн Абду Каломга исломни арз қилгандим. Бас, мен хоҳлаган нарсага ижобат қилмади. Шунда мен юзимда хафачилик аломати бор ҳолимда қайтдим. Бас, мендаги нарса, яъни ниҳоятсиз қайғудан ёрилиб кетмадим, холос. Мен тулкиларнинг қилиб ташлаган дўнгликларидан ўтаётган эдим, шунда бошимни кўтардим. Ногоҳ менга соя ташлаб келаётган булутни кўриб қолдим. Унга қарадим. Унда Жаброил алайҳиссалом бор эди. Бас, менга нидо қилдижда, деди: "Албатта Аллоҳ қавминггиз сизга айтган гапларни ва сизга рад қилган нарсаларни ҳам эшитди. Батаҳқиқ, сизга Малак ал-жибол (Тоғлар фариштаси)ни юборди. Нима хоҳласанггиз буюринг".     
فقال له انى ارجو ان يُخرج الله تعالى من اصلابهم من يهديه ويتولاه.
Бас, Пайғамбар алайҳиссалом унга улардан ёлғиз Аллоҳга ибодат қиладиган, унга муҳаббат қўядиган зурриётни Аллоҳ чиқаришини умид қидаётганини айтдилар.
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

20: ثمّ اُسْرىَ بروحه وجسده يقضة من المسجد الحرام الى المسجد الاقصى ورحابه القدسية (نسبة الى قدس).
Шундан сўнг Пайғамбар алайҳиссаломни руҳ ва жасадлари билан уйғоқ ҳолларида Масжиди Ҳаромдан Масжиди Ақсогача кечасида сайр қилдирилди. Шул сафар сабабли муқаддаслик ва муқаддас майдон ошкор бўлди.
Исро ва меърож воқеаси ҳижратдан бир йил олдин рўй берди. Уни Рабиъ ал-аввал ойида ёки Ражаб ойида бўлган дейдилар.
وعُرج به الى السموات فراى آدم فى الاولى قد جلله (علاه) الوقار وعلاه. وراى فى الثانية عيسى بن البتول (العذراء: باكره) البرة (الصادقة) النقية (الطاهرة من الفواهش). وابن خالته (عيسى) يحيى الذى اوتى الحِكَم (اى الحكمة او فهم التورات) فى حال صِباه (صغره).
Пайғамбар алайҳиссаломни осмонларга олиб чиқилди. Бас, биринчи осмонда ул зот Одам алайҳиссаломни кўрдилар. Ҳалимлик Пайғамбар алайҳиссаломнинг ёки Одам алайҳиссаломнинг мартабасини баланд қилди ва олий қилди. Иккинчи осмонда эса батул, яъни бокира, содиқа ва покиза аёл – Марямнинг ўғли Ийсо алайҳиссаломни кўрдилар. Ва шул жойда Ийсо алайҳиссаломнинг холасининг ўғли ёшлигида илму ҳикмат ва тавротни тушуниш идроки берилган Яҳё алайҳиссаломни ҳам кўрдилар.      
وراى فى الثالثة يوسف الصديق بصورته الجمالية. وفى الرابعة إدريس الذى رفع الله مكانه واعلاه. وراى فى الخامسة هارون المحبّب فى الاُمّة الاسرائيلية. وفى السادسة موسى الذى كلمه الله تعالى وناجاه. وفى السابعة ابراهيم الذى جاء ربّه بسلامة القلب وحسن الطوية (نيت واعتقاد). فحفظه الله من نار النمرود وعافاه (دفع الله النار عنه).
Учинчи осмонда сурати жамолди содиқ бўлган Юсуф алайҳиссаломни кўрдилар. Тўртинчи осмонда эса Аллоҳ маконини ҳам, ўзини ҳам улуғ қилган Идрис алайҳиссаломни кўрдилар. Бешинчи осмонда эса Исроил уммати ичида севилган Ҳорун алайҳиссаломни кўрдилар. Чунки, ул зот мулойим, юмшоқ муомалали эдилар. Шунинг учун халқи Мусо алайҳиссаломдан кўра уни кўпроқ яхши кўрар эди. Олтинчи осмонда Аллоҳ таоло билан сўзлашган ва Фиръавндан нажот топган Мусо алайҳиссаломни кўрдилар. Еттинчи осмонда эса Иброҳим алайҳиссаломни кўрдилар. Бул зот Парвардигорига саломати қалб ва ҳусни эътиқод билан келгандир. Бас, шунинг учун бул зотни Аллоҳ Намруд ўтидан сақлади ва тинч қилди.
ثمّ الى سِدْرَة المُنتهى الى ان سمع صريف (صوت حركاتها) الاقلام بالامور المَقضِيّة. الى مقام المكافحة (مواجهة اى مكاشفة الغطاء عن رسول الله) الذى قرّبه الله تعالى فيه (فى ذلك المقام) وادناه.
Шундан кейин Пайғамбар алайҳиссаломни Сидрат ал-мунтаҳога олиб борилди, тоинки ул ерда ҳукм қилинган ишларга ишлатиладиган қаламнинг ҳаракатини эшитдилар. То мувожаҳат, мукошафат мақомигача олиб борилди. Ул шунда мақомики, ул ерда Аллоҳ таоло Пайғамбар алайҳиссаломни ўзига яқин қилди ва ул ердан туширди.
Билгинки, Исро ва Меърож воқеасига ишонмоқ мусулмонга лозимдир. Зеро, булар ҳақида Қуръони каримда ва саҳиҳ ҳадиси шарифларда (Имом Бухорий ва Муслим кабилар ҳам бул ҳадисларни ривоят қилганлар) маълумотлар келгандир. Кимики Исро воқеасига шак келтирса имонидан айрилиб қолади. Меърож воқеасига инонмаса, мубтадеъ – бидъатчи ҳисобланади.   
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!


21: واماط (اذهب الله) له صلى الله عليه سلم حُجَب (جمع حجاب) الانوار الجلالية (عظيمة: اولوغ ليك). واراه بعَيْنَىْ رأسه من حضرة الربوبية ما اراه.
Аллоҳ таоло Пайғамбар алайҳиссалом учун улуғ нурли пардаларни кўтарди. Парвардигори олам томонидан бўлган улуғликларни ул зотнинг икки кўзларига кўрсатди.
وبسط له بساط الإدلال (والمراد بالادلال هنا عدم الإحتشام) فى المَجال (مظاهر: مصدر ميمى من جال يجول. والمراد هنا المكالمة) الذاتية.
Пайғамбар алайҳиссалом учун ошкора улуғликка эга бўлган улуғ тўшакларни ёзиб қўйди.
Парвардигор зотий майдонида ҳашам ва дабдабасиз – бетакаллуф тўшагини ўз ҳабиби учун тўшаб қўйди.
Ушбу иборатдаги маъно шулки, Аллоҳ таоло Пайғамбар алайҳиссаломдан уялиб туриш ва хавфни олиб ташлади ва унга даргоҳи илоҳийда сўзлаш имкониятини берди.
وفرض (الله تعالى) عليه وعلى اُمّته (فى كل يوم وليلة) خمسين صلاة. ثمّ إنهلّ (إنصبّ وسال بشِدّة) سَحاب الفضل فرُدّت الى خمس عملية. ولها اجر الخمسين كما شاءه (اراده) فى الازل وقضاه.
Аллоҳ таоло Пайғамбар алайҳиссаломга ва умматларига бир кеча-кундузда эллик вақт намозни фарз қилди. Сўнг фазлу футуҳ булутининг эҳсон ёмғири шиддат билан қуйди. Шундан амалдаги беш вақт намозга қайтарилди. Ўша беш вақт намоз учун эллик вақт намознинг ажри бордир. Чунончи, Аллоҳ таоло азалдан ўзи шуни хоҳлаган ва ҳукм қилган эди.
Яъни, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Мусо алайҳиссалом билан маслаҳатлашганларидан сўнг Аллоҳ таолога тўққиз марта қайта мурожаат қилганларидан кейин Аллоҳ таолодан енгиллатишни сўрадилар, беш-беш вақтдан камайиб охирида беш вақт намоз фарз қилинди. Энди, кимки беш вақт намоз ўқиса, эллик вақт намознинг савобини топур, ин ша Аллоҳ.  
ثمّ عاد صلى الله عليه وسلم فى ليلته وصدّقه (ابو بكر) الصديق وكل ذى عقل وروية (تفكر: ملكة يتأمل لها فيميز الحق من غيره). وكذبته قريشٌ وارتدّ من اضله الشيطان واغواه.
Кейин Пайғамбар алайҳиссалом сайр қилган кечасидан қайтиб келдилар. Бул гапни Абу Бакр Сиддиқ ва ҳар бир ақллик ва ривоятли, яъни ҳақни бошқасидан ажрата оладиган малакали, тафаккурли олимлар тасдиқ қилдилар. Уни Қурайш аҳли ёлғон дедилар ва шайтон адаштирган ва йўлдан урган кимсалар рад қилдилар.
Баъзи бировлар бу ҳолатда мунофиқлик ҳолига ўтдилар, баъзилар эса таваққуф қилиб, вазиятни кузатиб турдилар.
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!


22: ثمّ عرض نفسه صلى الله عليه وسلم على القبائل (العرب) بانه رسول الله فى الأيّام المَوْسِمِيّة (اى التى تجمع فيها الناس لنحو الحج).
Шундан кейин Пайғамбар алайҳиссалом ўзларини араб қабилаларига Аллоҳнинг расули – элчиси ва имон келтириладиган зот сифатида рўпарў қилдилар. Бу кўпчилик жамъ бўладиган, ҳажга ўхшаган мавсумда эди. 
فآمن به ستة من الانصار إختصّهم الله تعالى برضاه.
Бас, ансорийлардан олтиталари имон келтирдилар. Уларни Аллоҳ таоло ўз ризоси ила хос қилгандир. Бул олтита зот: Абу Умома Асъад ибн Зирора, Авф ибн ал-Ҳирс ибн Рифоъа, Рофеъ ибн Молик ибн ал-Ажлон, Қатаба ибн Омир ибн Ҳадида, Уқба ибн Омир ибн Ножий ва охиргиси Жобир июн Абдуллоҳ ибн Раббондирлар.
Мазкур мисрадаги "ихтассаҳум"ни "ихтасамаҳум" деб ўқиганлар бор. Унда маъноси "Имонсиз қолганларга Аллоҳ таоло ўз ихтиёри ила хусумат қилди", дегани бўлади.
وحجّ (قصد) منهم فى القابل اِثنى عشر رجلا وبايعوه بيعة حقية.
Келгуси йилда ансорийлардан ўн икки киши исломни қабул қилишликни қасд қилдилар ва Пайғамбар алайҳиссаломга ҳақиқий байъат қилдилар.
Байъат қилган ўн икки зот булар эди: Бани ан-Нажжор қавмидан Асъад ибн Зирора ва Авф билан Муоз, ул иккови ал-Ҳориснинг ўғиллари эди. Иккови Афронинг ўғиллари эди. Бани Зарриқ қабиласидан Заквон ибн Абдуқайс, Рофеъ ибн Молик, Бани Авф ибн ал-Хазраж қабиласидан Убода ибн Сомит, Язид ибн Саълаба Абу Абдурраҳмон, Бани Омир ибн Авф қабиласидан эса Аббос ибн Убода ибн Назла, Бани Салама қабиласидан Уқба ибн Омир ибн Ножий, Бани Савод қабиласидан эса Қатаба ибн Омир ибн Ҳадидалардир. Бас, булар Хазраждан бўлган ўнтасидир. Авсдан икки киши эди: Абул Ҳайсам ибн ат-Таҳён, у Бани Ҳулайф қабиласидан бўлиб, уни Бани Абдул Ашҳал уруғидандир. Бани Амр ибн Авф қабиласидан эса Увайм июн Соидадир. Бас, ҳаммалари имон келтириб байъат қилдилар.
Ибн Исҳоқ Уббода разийаллоҳу анҳудан ривоят қилур: у деди: мен Ақаба байъатида ҳозир бўлганлар қаторида эдим. Биз ўн икки киши эдик. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга хотинлар байъати каби байъат қилдик. Яъни, Макка фатҳида нозил қилинган ояти каримада кўрсатилган хотинларнинг байъатига мувофиқ байъат қилган эдик. У "Аллоҳга ҳеч нарсани шикр келтирмагаймиз, ўғирлик қилмагаймиз, зино қилмагаймиз, болаларимизни ўлдирмагаймиз, қўл ва оёқларимиз орасига тўқиб чиқарилган бўҳтонни келтирмагаймиз (яъни, ҳеч кимни ёлғондан фоҳиша деб айбламаймиз), савоб ишларда Аллоҳга осий бўлмагаймиз, камбағалликда ва бойликда, қийинчиликда ва осонликда, хурсандчиликда ва қайғуда ва хушчақчақликда ҳам эшитиб, итоатда бўламиз, бирор ишда унинг аҳли билан мунозаага бормаймиз. Аллоҳ йўлида маломатчининг маломатидан қўрмаган ҳолимизда ҳақни гапирамиз!". Сўнг ушбу мубойаъадан кейин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Бас, шунга амал қилсангиз сизларга жаннатдир. Кимки мана шундан бирор нарсани босадиган бўлса, унинг иши Аллоҳгадир. Ашар у хоҳласа, азоб қилур, хоҳласа унда авф қилур".  
ثمّ انصرفوا (الى المدينة) وظهر الاسلام بالمدينة فكانت مَعْقِله (ملجأه) ومأواه (مسكنه).
Шундан кейин улар Мадинага қайтиб келдилар. Мадинада ислом ошкора ривожланди. Бас, исломнинг энг чиройли масканига айланди.
Ансорийларнинг уйларидан бирорта уй қолмадики, у уйга Пайғамбар алайҳиссаломнинг зикри кирмаган бўлса. Асъад ибн Зирора барча Мадина халқига хат ёзиб юбориб, исломга даъват қилган эди. Даъватчиларнинг энг кучлиси Мисъаб ибн Умайр бўлди. Ансорийларга Қуръон ўқиб бериш, исломни ўргатиш, диний тушунчаларни бериш унга буюрилган эди. Унинг қўлида ансорийлардан кўпчилик мусулмон бўлди. Шулардан бири, вафот қилган вақтда Арш ҳам титраган зот Саъд ибн Муоз ҳам бор эди. Усайд ибн Хузайр ҳам бор эди. Бул иккови сабабидан Бани Абдул Ашҳалнинг жами аҳолиси бир кунда мусулмон бўлдилар.
Ибн Аббос разийаллоҳу анҳудан ривоят қилинур: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳижратдан олдин мадиналикларга жумъага изн берган эдилар. Маккада жумъа ўқишга ва кўрсатиб беришга қодир бўлмадилар. Бас, Мисъаб ибн Умайрга мактуб ёздилар: "Яҳудийлар Забур сабабли ошкора қилиб олган ўзларига шанбалик қилган кунларига қарагин! Бас, шунга ўхшаш аёл ва болаларинггизни йиғинг-да, жумъа куни кун қоқ яримдан оғгандан кейин Аллоҳ таолога икки ракъат билан тақарруб ҳосил қилинг!". Бу аввалги жумъа эди. Ҳатто Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Мадинага кела солиб, заволда жумъа ўқий бошладилар. 
وقدم عليه صلى الله عليه وسلم فى (العقبة) الثالثة سبعون (رجلا) او خمسة او ثلاثة وامرأتان من القبائل الأوْسِيّة والخزرجية. فبايعوه وامّر (ولى وخلق) عليهم إثنى عشر نقيبا (خيار القوم) حَجاجحة (سيد) سراة (شريف).
Пайғамбар алайҳиссаломнинг олдига байъатнинг учинчи йилида етмишта ёйинки етмиш бешта ёки етмиш учта эркак ва икки нафар аёл Авс ва Хазраж қабиласидан келдилар. Бас, ул зотлар Пайғамбар алайҳиссаломга байъат қилдилар. Уларга ўзларидан ишончли улуғларидан ўн иккитасини ишбоши қилдилар.
Авс ва Хазраж бу иккови Мадинадаги энг йирик қабила номи бўлиб, аслида улар яманлик Ҳориса ибн Саълаба уруғидан ҳисобланади.
Бул зотлар ўз байъатларига қатнашмаган аёл ва болаларини ҳам амал қилдирган эдилар.
Бас, аввал байъат ниятида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга қўл берган ал-Барро ибн Маърур бўлди. Баъзилар энг биринчи қўл берган зот Абул Ҳайсам ибн ат-Тайҳон, баъзилар эса Асъад ибн Зирора ҳам дейдилар. Шундан сўнг бирин-кетин етмиштанинг барчалари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга қўл бердилар ва байъат қилдилар.   
وهاجر اليهم من مَكّة ذو الملة الاسلامية. وفارقوا الاوطان رغبة فيما اُعِدّ (اى هيئ من الله) لمن هجر الكفر وناواه (عاداه).
Булар тмонга Маккадан ислом миллатига мансуб бўлганлар ҳижрат қилдилар. Куфрдан ҳижрат қилиб ва куфрга адоват қилганларга тайёрланган мукофотларга рағбат қилган ҳолларидан ватанларидан узоқ бўлдилар.
وخافت قريش ان يَلحَق صلى الله عليه وسلم باصحابه (الذين هاجروا الى المدينة) على الفورية. فأتمروا (تشاوروا) بقتله فحفظه الله تعالى من كيدهم ونجّاه.
Қурайшликлар яқинда кетган асҳобларига Пайғамбар алайҳиссаломнинг ҳам тезда бориб қўшилишларидан қўрқдилар ва Пайғамбар алайҳиссаломни ўлдирмоқликни тезда маслаҳатлашиб олдилар. Бас, Аллоҳ таоло буларнинг ҳийласидан Пайғамбар алайҳиссаломни ўзи сақлади ва нажот берди.  
عطر اللهمّ قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذِيّ (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!


23: واُذِنَ (رُخْصَت) له صلى الله عليه وسلم فى الهجرة فرقبه (حرثه: انتظره) المشركون ليوردوه (ليجعلوه واردا: يبلغوه ويدخلوه)  بزعمهم حياض (جمع حوض) المنية (الموت).
Пайғамбар алайҳиссаломга ҳижрат борасида рухсат берилди. Ҳазрати Али каррамаллоҳу важҳаҳуни ўз ўринларига ётқизиб кетдилар. Бас, мушриклар бул зотдан ёмонлик гумон қилганлик сабабли бу зотнинг бошига ўлум келтиришни ўйлаб, излашга тушдилар.
فخرج عليهم ونثر (فرق: توپراق ساچماق) على رؤسهم التراب وحثاه (نثر).
Бас, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам уларга, яъни мушрикларга қарши чиқдилар ва уларнинг бошларига туфроқ сочдилар.
Қидираётган мушриклардан бўлмаган бир киши келиб, "Нима қилиб турибсизлар?" деди. Улар: "Муҳаммадни излаяпмиз", дейишди. Шунда ўша кимса: "Аллоҳ сизларни хор қилди. Аллоҳга қасамки, Муҳаммад сизларнинг бошинггизга тупроқ солиб, ўз ишини қилиб кетибди", деди. Мушрикларнинг ҳар бири бошига қўл олиб борар экан, бошида тупроқ борлигини кўрдилар. Дарҳол Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ётоғига келсалар. У жойдан Али разийаллоҳу анҳу чиқиб келди. Ундан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни сўрашганида, у билмаслигини айтди. 
وأمّ (قصد) صلى الله عليه وسلم غار ثور وفاز الصديق بالمعية. واقام فيه ثلاثا تحمِى (تحفظ) الحمائم (كرائم: كبوترلار) والعناكب (اورگيمچك لار) حِماه.
Пайғамбар алайҳиссалом Савр ғорига киришни қасд қилдилар. Пайғамбар алайҳиссалом билан бирга Абу Бакр ғорда бирга бўлиб, файз топди. Зеро, Жаброил алайҳиссалом сафарга Абу Бакр ас-Сиддиқ разийаллоҳу анҳу билан чиқишларини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга буюрган эди. Пайғамбар алайҳиссалом ғорда уч кун иқомат қилдилар. Бас, ул зотни яхшилар, яъни кабутарлар ва ўргимчаклар ҳимоя қилдилар.
Кофирлар ғорнинг атрофига келишди. Шунча қарасалар ҳам кўрмас эдилар. Аллоҳ уларни кўр қилган эди. Абу Бакр Сиддиқ разийаллоҳу анҳу: "Эй Расулуллоҳ, агар улардан бирови оёғи остига қараса, бизни кўради" деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Икки одамнинг учинчиси Аллоҳ бўлишига гумонинг борми?!". Ушбу ҳодисани Аллоҳ таоло Қуръони каримда баён қилган ("Ҳошият ал-Божурий"). 
ثمّ خرجا منه ليلة الاثنين وهو صلى الله عليه وسلم على خير مَطِيّة (مركبة).
Шундан кейин иккинчи куни – сешанба кечаси ғордан чиқдилар. Пайғамбар алайҳиссалом яхши маркаб минган ҳолда эди.
وتعرّض (لحقه وطلبه) له سُراقة (ابن مالك) فانتهل (تضرّع وزارليك) فيه الى الله تعالى ودعاه. فساحت (چوكدى، باتدى) قوائمُ فَرَسِه فى الارض الصُلبية (يابسة، شديدة). وسأله الامان فمنحه (عطاه) ايّاه (الامان).
Ул зотга Суроқа ибн Молик ибн Жаъшам ал-Мудлажий қўшилди, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг орқаларидан излаб келиб қолди. Чунки, кофирлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни тутган ёки асир олган кимсага икки юз туя берамиз, деб ваъда қилган эдилар. Ўшанинг орзусида Суроқа келиб қолди. Бас, шул ҳолда  Пайғамбар алайҳиссалом Аллоҳ таолога тазарруъ ва илтижо қилдилар. Шунда Суроқанинг отининг оёқлари то тиззасигача қаттиқ ерга ботиб кетди. У Аллоҳдан ва Расулуллоҳдан омонлик сўради. Бас, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам унга сўраганини бердилар.  
عطر اللهم قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذي (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!


24: ومَرّ صلى الله عليه وسلم بقدَيْد (انيق بير جاى نامى) على امّ مَعْبَدٍ (عاتكة بنت خالد) الخُزاعية (عرب قبيله سى).
Пайғамбар алайҳиссалом Қудайд деган жойда Хузоъа номли араб қабиласига мансуб Умму Маъбад тарафига, яъни унинг уйи ёнидан ўтдилар.
Қудайд исми тасғир бўлиб, кўлнинг ёки водийнинг номи, бўлиб, ўша ердаги овул номи ҳам шундай аталган.
واراد إبتياع (إشتراء) لبن او لحم منها (من امّ معبد) فلم يكن لشيئ من ذلك خِباؤها (بيتها) قد حواه (حازه واشتمل النبى).
Ундан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам сут ва гўшт сотиб олишни ирода қилдилар, шул мақсадда эдилар. Бас, Пайғамбар алайҳиссалом қўлга киритай десалар, унинг уйида булардан бирор нарса йўқ эди. Шу сабабдан ул мақсадни тарк қилдилар.
فنظر صلى الله عليه وسلم الى شاة فى البيت قد خلفها (اخرها) الجهدُ (المرض) عن الرعية (الخروج). فاستأزنها فى حلبها (لبن) فاذنت وقالت لو كان بها (بهذه الشاة) حلبٌ لاصبناه.
Бас, Пайғамбар алайҳиссалом уйнинг бир бурчагидаги эътиборсиз бўлиб қолган қўйга қарадилар. Ҳақиқатда у касаллиги сабабли ёйловга чиқишдан ҳам қолган эди. Бас, қўйни соғиш ҳақида рухсат сўрадилар. Шунда эгаси изн берди ва деди: "Агар шул қўйда сут бўлганда эди, албатта унга етишган бўлардик".
فمسح صلى الله عليه وسلم ضرعها بيده الشريفة ودعا الله تعالى مولاه (ناصره) ووليّه (متولى امره). فدرّت (كوپ سوت بيردى) وحلب وسقى كلا من القوم وارواه (اشبعه ثمّ شرب صلى الله عليه وسلم اخرهم).
Бас, Пайғамбар алайҳиссалом шарофатлик қўллари билан қўйнинг сутхонасини – йелинини силадилар ва эгадори ва нусрат бергувчиси бўлмиш Аллоҳга дуо қилдилар. Бас, ул қўй сут берди, сути кўпаййди ва соғиб олдилар. Сутдан узоқ бўлган қавмларнинг ҳар бир исероб бўлди ва тўйдилар.
ثمّ حلب (مرة اخرى) صلى الله عليه وسلم ومَلأ الإناءَ وغادره (تركه، ابقاه) لديها آية (علامة معجزة) جلية (ظاهرة).
Шундан кейин Пайғамбар алайҳиссалом яна бир бор қўйни соғдилар ва яна идиш тўлиб кетди. Ўшал жойга қўйдилар ва бул улуғ мўъжизага аломат бўлди. Умму Маъбад олдига зоҳир мўъжизани қолдириб кетдилар.
فجاء (زوجها) ابو معبد وراى اللبن فذهب به العجب الى اقصاه. وقال انّى لك هذا (اى من اى سبب يكون لك هذا اللبن) ولا حلوبَ (ذات لبن) فى البيت تبضّ (تسيل) بقطرةٍ لبنية.
Унинг эри Абу Маъбад кириб келди ва сутни кўрди. Кўриши сабабли унинг таажжуби бутунлай юқори даражага ўтиб кетди. Яъни, бениҳоят ажабланиб қолди. Абу Маъбад: "Бул сут сенинг олдингда қандай сабаб билан пайдо бўлиб қолди. Уйда бирор қатра сути оқадиган соғимли қўй зоти йўқ эди-ку!"
فقالت مرّ بنا رجلٌ مباركٌ كذا وكذا حَكَت جُثمانه (جسمه وشخصه) ومعناه (وصفه).
Бас, хотини Умму Маъбад айтди: "Бизнинг олдимиздан бир одам ўтди, мана шундай муборакдир". Пайғамбаримизнинг жисм ва сифатларини ҳикоя қилиб берди. 
فقال هذا صاحب قريش واقسم (خلف ابو معبد) بكل الهيّه. على انه لو راه لامن به واتبعه وداناه (قرّبه).
Бас, Абу Маъбад айтдики, "Бул зот Қурайшнинг эгаси" деди ва ҳар бир маъбуда билан қасам ёд қилдики, бул зотни кўрса албатта имом келтирарди ва итоат қиларди ва яқин бўларди.
Абу Маъбад бу вақтда мушрик эди, шунинг учун Аллоҳ ва бутлар – Лот ва Уззо кабилар номига қасам ичган эди. Кейинчалик у мусулмон бўлган.
وقدم صلى الله عليه وسلم (ومعه ابو بكر) المدينة يوم الاثنين ثانى عشر ربيع الاول واشرقت (اضائت) به ارجاؤها (جمع رجاء: نواحيها وجوانبها) الزكية (الطاهرة: كثيرة النعمت).
Пайғамбар алайҳиссалом Абу Бакр разийаллоҳу анҳу билан бирга Рабиъ ал-аввал ойининг ўн иккисида душанба кунида Мадинага келдилар. Бул сабабли атрофга покиза нур таралди.
Мадина у вақтлари Ясриб леб аталарди. Пайғамбар алайҳиссаломнинг ташрифлари ва у ерни ватан тутганлари учун Мадина ан-набий деб аталди. 
وتلقاه الانصار ونزل صلى الله عليه وسلم بقباء (موضع بقرب المدينة) واسّس (بنى) مسجدها (مدينة او قباء) على تقواه.
Бу зотга ансорлар йўлиқдилар, яъни ул зотни кутиб олдилар. Пайғамбар алайҳиссалом Мадина яқинидаги Қубо деган мавзега тушдилар. Мадина ёки Қубо масжидини барпо қилдилар.
Анас ибн Молик разийаллоҳу анҳу айтур: "Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Мадинага кирган кун барча нарса нурланиб кетган эди. Афсуски, ул зот вафот этган кун ҳамма нарсани зулмат қоплади".
Барро ибн Озиб разийаллоҳу анҳу айтур: "Мен мадиналикларнинг Пайғамбар алайҳиссалом ташрифи қудум қилган вақтида хурсанд бўлгунчалик шодланганликларини кўрмаганман. Гўзал қизлар ва жориялар дафлар билан қўшиқ айтиб чиқдилар. Улар ҳар тарафга тарқаб, Пайғамбар алайҳиссалом келганликларини суюнчилаган эдилар.
عطر اللهمّ قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذيّ (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

25: وكان أكملَ الناس خَلقا (شكلا وصورة) وخُلقا (طبيعة وسيرة) ذا ذاتٍ وصفاتٍ سنيّة (نيرة مضيئة).
Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва саллам шакл ва сурат ҳамда табиъат ва сийрат тўғрисидан баркамол ва одамларнинг энг мукаммалроғи эдилар. Пайғамбар алайҳиссалом олий, нурли сифат ва зотга соҳиб эдилар.
Кимнинг зоҳири ва ботини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг хислатларини ўзида жамламас экан, унинг имони мукаммал бўлмайди! ("Ҳошият ал-Божурий").
مربوعَ القامةِ (الى الطول اقرب) ابيضَ اللون مُشرّبًا (مَمْزوجا) بحُمرةٍ واسعَ العينين (اسود اجفانهما) اكحلهما اهدبَ (طويل الاهداب) الاشفار (كوز قباغى: هدب العين ما نبت من الشعر على اشفارها) قد مُنِحَ (اعطى) الزجج (دقة الشعر) حاجباه (تقوس الحاجبين).
Қоматлари узунга яқин, ранглари оқ бўлиб, қизилга мойил эди. Кўзлари кенг, сурма қўйган хилқатда, кўз қабоғи устида унган мўйлари бор. Батаҳқиқ ул зотга қабоқ-қошларини камонга ўхшашлиги берилган.
مُفلج (مباعد) الاسنان واسعَ الفم حسنه. واسعَ الجبين ذا جبهةٍ هلالية. سهل (ملايم) الخدّين (يوزلارى، چَكّه لارى) يُرَى فى انفه بعض إحديداب (إرتفاع الاُمق) حسن العِرنين (مُرتفع قصبة الانف مع إستواء اعلاه) اقناه (اعطاه).
Тишлари бир-биридан узоқ, оралари очиқ, оғизлари чиройли кенг эди. Пешоналари кенг – ҳилолга ўхшаган балқиб турган пешона эди. Юз чаккалари кенг, мулойим кўринар, бурунларининг ўртасидаги кўтарилган қисми ёққол кўзга ташланар, чиройли қирра бурун эид, шундай берилган эди.
بعيدُ ما بين المنكبين (عريض اعلى الظهر) بَسْط (واسع اوسبط بمعنى سخىّ) الكفين (وهو دليل الجود وصغرها دليل البخل) ضخمُ الكراديس (عظيم قوّة الحواسّ الباطنة) قليل لحم العقب (مأخر القدم) كثّ اللحية.
Орқа томондан елкалари кенг, икки кафтлари кенг (чунки, улар саховатга далилдир, кичкиналик эса бахилликка далилдир), ички ҳис қилиш қобилиятлари баланд, оёқ ости гўшти кам, серсоқол эдилар.
"Захм ал-кародис" дегани аслида "кардус"нинг жамъи бўлиб, муфассал суяклар, яъни икки суякнинг бириккан жойи – тизза, тўпиқ, чиғаноқни айтурлар. "Захм" дегани йўғон, катта, йирикни айтур. Демак, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг бундай жойлари ҳам йирик бўлган экан.
عظيم (كبير) الرأس شعره الى الشحمة الاُذنية (لا يحلق رأسه الا لاجل النسك). وبين كِتفيه خاتمُ النبوّة قد عمّه النور وعلاه.
Бошлари чиройли катта, сочлари қулоқлари юмшоғигача эди. (Фақат ҳаж мавсимида соч олдирар эди). Икки елкаси орасида пайғамбарлик аломати бўлиб, олий нур ёйилар эди.
"Хотам ан-нубувват" – Пайғамбарлик муҳри деган сўзда бир қанча гаплар бор. У чап елкаларида эди. Шул Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам туғилганларида бормиди ёки туғилаётиб муҳр қўйилдими ёки шаққи садр воқеасидами ёки пайғамбарлик келган, ваҳий келган вақтдами? Аллома Ибн Ҳажар учинчи қавлни исбот қилган ва шунга Қози Иёз ҳам жазм қилган.
وعرقهُ (تيرىلارى) كاللؤلؤ وعرفه (رائحته) اطيبُ من النفحات (رائحة طيبة) المسكية. ويتكفأ (يميل) فى مِشْيَتِه (هيئة مشيه) كانما ينحطّ (ينزل) من صببٍ  (مرتفع) ارتقاه (ايريشماق ويوقارى چيقماق).
Терлари сафоликда дурларга ўхшагандир. Терларининг ҳиди мушк ҳидидан ҳам ёқимлироқ эди. Юрганларида баланда ўрлаётгандек энгашишга мойил бўлиб юрар эдилар.
عطر اللهمّ قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذيّ (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!

26: وكان صلى الله عليه وسلم يصافح المُصافِح بيده اليُمنى فيجد (المصافح) منها (من اجل يده وبسبب ريحها) سائر اليوم رائحة عبهرية (توليق بىكَم وكوسْت).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам кўришгувчи билан ўнг қўллари билан кўришарэдилар. Бас, кўришгувчи бошқа кунлари, яъни кун бўйи ўз қўлидан Пайғамбар алайҳиссаломнинг бекамукўст ҳидларини топар эди.
ويضعها على رأس الصبىّ فيُعرَف مسّه له من بين الصِبْيَة (جمع صبى) ويُدراه (يعلم سكته). يتلألأ (يستنير) وجهه الشريف تلألأ القمر (مثل اضائته) فى الليلة البدرية.
Муборак қўлларини болалар бошига қўяр эдилар. Бас, болалар ўртасида ул болани Пайғамбар алайҳиссалом ушлаганликлари блинар эди. Пайғамбар алайҳиссаломнинг шарофатлик юзлари ўн тўрт кунлик ойнинг нуридек, бадр кечасидаги ой нур сочгандек нур тарқатар эди.
يقول ناعته (واصفه) لم أرَ قبله ولا بعده مثله ولا بشر (انسان)  يراه.
Пайғамбар алайҳиссаломни сифатловчи: "Бул зотдан илгариги ва кейинги инсонлардан бул зотга ўхшашини кўрмади ва бирор инсон ҳам кўрган эмас!", дер эди.
Васф қилгувчилар Пайғамбар алайҳиссаломнинг сифатларини мужмал қилиб баён қилурлар. Чунки, тўла васф қилишнинг имкони йўқдир. Балки, аввалин ва охиринлар ул зоти муҳтарамнинг маноқибларини санашдан ожиз бўлгандир ("Фатҳ ал-латиф"). Шундан бўлса-да, пайғамбаримиз, ҳабибимиз, расули акрам, ҳабиби муҳтарам, набиййи мукаррам соллаллоҳу алайҳи ва салламни имкон қадар васф қилгаймиз, улуғлагаймиз. Имом Бусирий (Шарафиддин Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн Саид ад-Дўлобий ал-Бусирий, вафоти 694) ўзининг машҳур "Қасидаи бурда"сида қандай ҳам чиройли айтган: 
دع ما إدّعته النصارى فى نبيهم
واحكُم بما شِئت مدحا فيه واحتكِم
وانسُب الى ذاته ما شِئت من شرفٍ
وانسُب الى قدره ما شِئت من عِظم
فانّ فضل رسول الله ليس له
حدٌّ فيعرب (فيقول) عنه ناطِقٌ بفم
Насронийлар ўз пайғамбарлари борасида даъво қиладиган нарсаларни тарк қил ва ўзинг хоҳлаганча мадҳу сано билан ҳукм қил ва ҳукм чиқар! Ул зоти шарифга хоҳлаганча шон-шарафни нисбат қил, ул зотнинг қадрига хоҳлаганча улуғликни нисбат айла! Чунки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг фазилатларига ҳеч қандай чегара йўқ, нутқ қилувчи ўз оғзи билан айта оладиган ҳад йўқ!
عطر اللهمّ قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذيّ (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!


27: وكان صلى الله عليه وسلم شديد الحياء والتواضُع يخصِف (يحرز) نعله ويرقع (يامار ايدىلار) ثوبه ويحلِب (ساغار ايدىلار) شاته ويسير (يورگيزار ايدىلار) فى خِدْمَةِ اهله (اى زوجاته فى بيته) بسيرةٍ سرية (هيئة حسنة).
Пайғамбар алайҳиссаломнинг ҳаё ва тавозелари жуда қаттиқ – ниҳоятда кучли эди. Калишларини ўзлари тикиб олар, тўнларини ўзлари ямаб олар, туялари ва қўйларини соғар, ўз оилаларининг хизматида чиройли ҳолат билан иш юритар эдилар.
ويحبّ المساكين ويجلس معهم ويعود (يزور) مرضاهم ويشيّع (اقام ووداع: ويتبع) جنائزهم ولا يحقر فقيرا قد ادْقعه (حط رتبته: اذله) الفقر واشواه (صيّره فقيرا).
Камбағалларни яхши кўрар, улар билан бирга ўтирар, уларнинг касал бўлганларини бориб кўрар, уларнинг жинозаларида булар эдилар. Фақирга айланиб қолган ва фақир бўлган одамларни ҳақорат қилмас эдилар.
ويقبل المَعْزرَة ولا يُقابل (لا يواجه) احدا بما يكره ويمشِى مع الارمِلة (المرأة اللتى لا زوج لها) وذوى العبودية (حاجت مند كَمبغال: الرقيق).
Узр айтувчининг узрини қабул қилар ва бирор одамга малол келадиган ҳолда рўпарў келмас, эрсиз ҳожатманд аёл ва қўли юпқа ҳожатманд қуллар билан юриб, ҳожат битирар эдилар.
Бундай ҳол жаноби Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг тавозелари кучлилиги ҳамда ҳалим ва саховат соҳиби эканлигини билдирар эди.
ولا يهاب الملوك ويغضب لله تعالى (لا لحظ نفسه) ويرضى لرضاه. ويمشى خلف اصحابه ويقول خَلوا (خلّ-الفرجة بين الشيئين) ظهرى (اى دعوا خلفى) للملائكة الروحانية.
Подшоҳлардан қўрқмас эдилар. Аллоҳ таоло учун (ўз нафси учун эмас) ғазаб қилар эдилар ва Аллоҳ рози бўладиган нарса ва сўзга рози бўлар эдилар. Ул зот саҳобалар орқаларида юрар ва "Менинг орқамда руҳоний фаришталар учун жой қолдиринг!" дер эдилар.
ويركب البعير والفرس والبغلة والحمار الذى بعض الملوك اليه اهداه. ويعصِب (يشدّ) على بطنه الحجر من الجوع (زهدا لا للعجز) وقد اوتِىَ (اعطى) مَفاتيح الخزائِن الارضية. وراودته (خاهلار ايدى) الجبال بان تكون له ذهبا فاباه (كرهه).
Туя, от, хачир ва Миср подшоҳи Муқавқисга ўхшаган баъзи подшоҳлар ҳадия қилган эшакни минар эдилар. Ҳар хил овқат йишдан парҳез қилиб, очликдан қоринларига тош боғлаб олар эдилар. Ҳолбуки, ул зотга ер хазиналари очиқ берилган эди. Тоғлар ул зот учун тилла, олтин бўлишни хоҳлар эди. Лекин бул ҳолни, бундай бўлишини ул зоти шариф кариҳ кўрар эдилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам деган эканлар: "Албатта дунё жойи йўқ кимсанинг жойидир, охиратда моли йўқ кимсанинг молидир. Ақлсиз, баркамол ақлга эга бўлмаган одамгина уни жамъ қилади". 
عطر اللهمّ قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذيّ (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!


28: وكان صلى الله عليه وسلم يُقِلّ اللغو (دنيا گپى) ويبدأ (يبتدأ) من لقيه بالسّلام ويطيل الصلاة ويقصر الخُطب (الكلام المُسَجّع) الجُمْعِيّة.
وپيغمبر عليه السلام دنيا گپىنى آز گپيرار (يعنى، حاجت بولماسه، دينى خاه دنياوى گپ- سوزلارنى سوزلاماس ايدىلار) ، وروبرو كيلگان آدمگه سلام بيلان باشلار ايدىلار. نمازنى ايسه اوزاق اوقير، جُمْعَه خُطبه سينى قيسقه قيلار ايدىلار. يعنى، جُمْعَه خطبه سينى "التحِيّات" مِقداريده اوقوش اَوْسَط، اورته مِيانه ليك دير. ("بدايع الصنايع"). 
Пайғамбар алайҳиссалом дунё гапини оз гапирар (яъни, ҳожат бўлмаса, диний хоҳ дунёвий гап-сўзларни сўзламас эдилар), рўпарў келган одамга салом билан бошлар эдилар. Намозни эса узоқ ўқир, жумъа хутбаларини қисқа қилар эдилар.
Яъни, жумъа хутбасини "ат-Таҳийёт" миқдорида ўқиў авсат – ўрта миёналикдир ("Бадойеъ ус-санойеъ").
ويتألف (يستجلب ويتحابّ) اهل الشرف ويكرم اهل الفضل ويمزح (هَزيل لاشيش) ولا يقول (فى مزحه) الا حقاً (صوابا) يحبّه الله تعالى ويرضاه.
Аҳли шарафларни (яъни, диндорликка ва олимларга мойил бўлган аҳли шарафларни, халқ орасида обрўлик одамларни) ўзларига жалб қилар ва аҳли фазлни (аҳли илмларни) икром қилар эдилар. Улар билан ҳазил – мутойиба қилар эдилар. Фақат Аллоҳ рози бўладиган ва дўст тутадиган ҳақ гапни гапирар эдилар.
Яъни, ул зотдан бефойда, керакмас гап содир бўлмас эди. Мазаҳларида ҳам фойда бор эди ("Фатҳ ал-латиф").
وهاهُنا وقف بنا جواد (فرس) المقال عن الإطّراد (تسابق: الجرى) فى الحَلبَة (مَيْدان، آت لار چاپاديگان جاى- آت چاپَر)  البيانية (المنطق الفصيح). وبلغ (وصل) ظاعِن (مُرتحِل، بمعنى إلقاء الكلام على من يكتبه: طاعِن- سائر) الإملاء فى فدَافِد (فلاة- صَحْرا: تيكيس يير) الايضاح مُنتهاه.
Ана шу ерга келганда, шул жойда гапириш, сўз айтишнинг учқур оти баён – фасоҳатли мантиқ майдонида, отчопарида чопишдан, мусобақа қилишдан тўхтаб қолди. Ёзишнинг сайр қилувчиси, ёзаётган кимсага калом илқо қилиб, илҳом қилиб турувчиси изоҳотлар саҳросида, теп-текис ерида охирига етиб қолди, тугаллашга мажбур бўлди.
عطر اللهمّ قبره (دعاء بتطييب قبر النبي صلي الله عليه وسلم) الكريم (الشريف الجليل) بعرف (رائحة حسنة) شذيّ (اى قوي هو رحمة و تحية) من صلاة  وتسليم (نعت لعرف اى كائن و ناشئ)
Ё, Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифнинг, яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак қабрларини ўзингнинг раҳматинг ва саломингдан иборат бўлган ўткир ҳидли атир билан атирлик қил!
اللهم صل وسلم وبارك (اتمم وزد) عليه
Эй, бори Худоё! Бул зоти шарифга ўз раҳматинг ва саломинг ва баракотингни ёғдиргин!


Мавлиди шариф дуоси

اللهمّ يا باسط اليدين (اى موسع السلطنة والتصرف) بالعطية (باعطاء الارزاق). يا من اذا رُفِعَت اليه (سبحانه وتعالى) اكفّ العبد كفاه.
Эй, бори Худоё! Эй, умидвор сўрагувчига бераман, деб мажозий қўлини (салтанати ва тасарруфини кенг) очиб турган зот! Эй, бандасининг кафтлари унга кўтарилганда кифоя қилгувчи зот!
يا من تنزّه فى ذاته وصفاته الاحدية (المنفردة). عن ان يكون له فيها (صفاته) نظائرُ واشباه. يا من تفرّد بالبقاء (عدم اختتام الوجود) والقِدَم والازلية.
Эй, ёлғиз зотида ва ёлғиз сифотида унга ўхшаш ва монанд бўлишдан пок бўлган зот! Эй, боқийликда, қадимликда ва азалийликда ёлғиз бўлган зот!
يا من لا يُرجى (فى قضاء الحاجات) غيرُه ولا يعوّل (لايعتمد) على سواه. يا من استند الانام (اعتمد الخلق) الى قدرته القيّوميّة (اى، القائمة بذاته تعالى). وأرْشَدَ (هدى) بفضله من استرشده (من طلب منه الرشد) واستهداه (من طلب منه الهداية).
Эй, ундан бошқадан умид қилинмайдиган ва ундан бошқага суянилмайдиган зот! Эй, зотида қоим бўлган қудратига бутун махлуқотлар эътимод қиладиган ҳамда кимики рушду ҳидоят сўраса, уни ҳақ ва тўғри йўлга йўллайдиган зот!
نسئلك بانوارك القدسية (المنزهة عن النقص). التى ازاحت (اذهبت) من ظلمات الشك دُجاه.
Сенинг нуқсонлардан пок нуринг ила сўраймиз! Ул шундай нурки, шак-шубҳа зулматларидан қаронғуликни, зимистонни кетказур.
ونتوسّل اليك بشرف الذات المحمدية. ومن هو آخر الانبياء بصورته (بجسمه وشخصه) واوّلهم بمعناه (بنوره).
Сенга, эй Аллоҳ, Муҳаммаднинг зоти шарафи билан тавассул қилурмиз. Ул шундай кимсаки, ўз жисми ва шахсияти билан Пайғамбарлар охиргиси ва маънавий жиҳатдан, нурлари эътиборидан Пайғамбарларнинг аввалгисидир.  
وبآلِهِ كواكبُ البرية (الخلق) وسفينة السلامة والنجاة (من الافات). وباصحابه اولى الهداية والافضلية. الذين بذلوا نفوسهم لله يبتغون (يطلبون بذلك) فضلا من الله وبحَمَلةِ شريعته ذوى المناقب والخصوصيّة (بظهور الفضائل). الذين قد إستبشروا (فرحوا) بنعمةٍ وفضل من الله.
Яна халқнинг йўлчи юлдузлари бўлмиш, саломат ва нажот кемалари бўлмиш Пайғамбар алайҳиссаломнинг аҳли байтларини васила қилурмиз. Яна ҳидоят соҳиблари бўлган энг афзал зотлар – Пайғамбар алайҳиссаломнинг саҳобалари ила тавассул қилурмиз. Ул зотлар шундайки, ўзларининг нафслари, жонлари ва молларини Аллоҳ учун сарф қилгандурлар. Мана шу билан улар Аллоҳдан фазл истарлар, талаб қилурлар. Яна Пайғамбар алайҳиссаломнинг шариатлари ҳаммоллари, ходимлари (уламо ва авлиёлар) номи ила тавассул қилурмиз. Улар гўзал феъл-атвор ва физилатлар соҳибларидирлар. Улар шундай зотларки, қилган амалларига яраша Аллоҳ тарафидан берилган фазлу неъматлар билан шоду хурсанд бўлганлардир.  
ان توفقنا فى الاقوال والاعمال لإخلاص النية. وتُنجح (تقضى) لكلّ من الحاضرين مَطلبَهُ ومعناه. وتخلصَنا من اسر (قيد) الشهوات والأدواء (الامراض) القلبية.
بيزلارنى گپ- سوزلاريميزده، فعل وعمل لاريميزده إخلاص ونيتنى موافق ايلاگايسن. شول ييرده حاضر بولگانلارنينگ هر بيرينينگ طلب لارى و ايچكى آرزولارينى بيرگايسن. وبيزلارنى شهوات لاردان و كِبر، حسد، ريا، الله دان نااوميد بوليش كَبى قلبى كَسَل ليك لار دامىدان خلاص ايلاگايسن.

وتحقق لنا من الآمال ما بك ظنناه. وان تكفينا كلّ مُدْلهمّةٍ (ظلمة فى القلب) وبليّة. ولا تجعلنا ممّن اهواهُ هواه (ميّل نفسه الى امر مذموم).
Бизларга сени гумон қилган нарсамиздек, яъни сени меҳрбон, банданинг сўровини беради, деб гумон қилганимиздек истакларимизни ҳақиқат қилгайсан. Бизларнинг қалбларимиздаги зулматлар ва баданларимиздаги балоларга ўзинг кифоя қилгайсан. Бизларни нафсининг ҳавосига тобеъ бўлиб кетган кимсалар жумласидан қилмагайсаню
وتسترَ لكلّ منا حَصْرَهُ (حبسه) وعجزه وعيّة (التحيّر). وتسهّل لنا من صالح الاعمال ما عزّ ذراه (جمع ذروة وهى من كل شيئ اعلاه).
Бизларнинг ҳар биримизнинг матлабларга етишдан тўсилиб қолишимиз, ибодатларда ожизлигимиз ва гуноҳлар водийсида ҳайронжсаргардон бўлишимизни ёпгайсан, қиёматда яширгайсан. Бизларга энг олий, энг азиз бўлган солиҳ амалларни осон қилиб қўйгайсан.
وتدنى لنا من حُسْن اليقين قطوفا (باشى، شينگيلى) دانية(يقين، قدردان) جنية (يَنگى اوزيلگان). وان تمْحُوَ عنّا كلّ ذنبٍ جنيناه (اذنبناه). وان تعمّ جمعنا هذا من خزائن مِنَحِكَ (عطاياك) السنية (الرفيعة) برحمةٍ ومغفرةٍ. وتديمَ عمّن سواك غِناه.
Бизларга янги узилган, қадрдон шингил ҳолидаги гўзал яқинликни, чуқур эътиқодни яқинлаштиргайсан. Бизлардан гуноҳ қилганимиз ҳам бир гуноҳимизни ўчиргайсан, маҳв этгайсан. Бизларнинг ушбу жамоатимизга раҳмат ва мағфиратинг билан улуғ, қадри юксак атоларнинг хазинасидан умумий қилиб бергайсан. Сендан ўзга зотдан беҳожат бўлишни давомли қилгайсан.
اللهمّ انك جعلت لكلّ سائل مقامًا (منزلة) ومريّة (فضيلة). ولكلّ راج ما امّله ورجاه (ترقبه). وقد سألناك راجين مَواهِبَك اللدنّيّة.
Эй, бори Худоё! Ё Аллоҳ! Албатта сен ҳар бир сўрагувчига муносиб мақом ва манзил ҳамда фазилат ато қилдинг. Ҳар бир умид қилувчини орзу қиладиган ва кутиб турадиган қилдинг. Батаҳқиқ, биз сендан умид қилган ҳолда хазинаи ғайбингдан, ғайри табиъий, яъни касб қилмасимиздан, ҳаракат қилмасимиздан берадиган ҳадияларингни, совғаларингни сўраймиз. 
فحقق (اثبت) لنا ما منك رجوناه. اللهمّ امِّن (سلمنا) الروعات واصلح الرُعاة والرعيّة (عامّة الناس). واعظم الاجر لمن جعل هذا الخير فى هذا اليوم واجراه.
Бас, бизга сендан умид қилган нарсаларни собит айла, тўғри қилиб бер! Эй, Аллоҳ! Бизни хатарлардан саломат, омон қилгин, тарбияда чўян мисолликларни ва руҳонийларни ҳамда оммавий одамларни солиҳ қилгин. Ушбу кунда бул хайр-эҳсонни қилган, мавлид мажлисини уюштирган кимсага ажрини ва унинг савобини улуғ қилиб бер!
اللهمّ اجعل هذه البلدة وسائر بلاد المسلمين اَمنة مُطمئنّة سخيّة رخيّة (متسعة العيش). واسقنا غيثا (مطرا) مغيثا يعمّ إنسياب (جريان) سِيبَهُ (مَجرى الغيث) السَبْسَبَ (الارض المستوية) ورُباه (الامكنة المُرتفِعَة).
Эй, Аллоҳим! Бу шаҳарни ва мусулмонларнинг бошқа шаҳарларини, офатлардан саломат, сокин, фаровон ва ризқи кенг қилгин. Бизларни баланд ва паст ерларга-да баробар оқадиган, тушадиган умумий ёмғир билан сероб қилгин!
واغفر لناسج هذه البُرُود (الثياب المُخططة) المُحَبّرَة (المُحسنة) المولدية. جعفر من الى البرزنجىّ (قرية فى سواد العراق) نِسبته ومنتماه. وحقق لنا الفوز بقربك والرجاء والاُمْنِيّة (بضم الهمزة اى، متمناه).
Ушбу чиройли тўқилган мавлидга мансуб чопонни тўқувчини мағфират айла! Ул Жаъфар деган кимса бўлиб, нисбати ва униб-ўсган жойи Ироқдаги ал-Барзанжийдир. Бизларга қурбинг сабабли файзу футуҳ, умид ва орзулар ушалишини ҳақиқат қилгин!
واجعل مع المُقربين مَقِيله (محلّ استراحته) وسُكناه (محلّ استقراره). واستر له (لجعفر) عيبه وعجزه وحصره وعِيّه. ولكاتبها وقارئها ومن اصاخ سمعه اليه (القارئ) واصغاه (امال سمعه اليه).
Унинг, яъни Жаъфар ал-Барзанжийнинг роҳат қиладиган ва қарор топадиган жойини муқарраб бандаларинг билан бирга қилгин! Унинг айбларини, ожизликларини, сиқилишларини, кучсиз бўлиб қолишлари, чарчоқларини ёпгин, яширгин! Шунингдек, мавлиднинг котибини ва қорисини, ўқиб берувчисига қулоқ солиб, эшитиб ўтирган кимсанинг ҳам айб ва нуқсонларини ёпгин!
وصَلِّ اللهمّ وسلم على اوّل قابل للتجلى من الحقيقة الكلية. وعلى اله واصحابه ومن نصره ووالاه.
Эй Аллоҳ, мутлақ ҳақиқатдан иборат бўлган тажаллийга энг аввал қобилиятли бўлган зотга салот ва салом юборгин. Кейин ул зотнинг аҳллари, саҳобаларига ва унинг шариатига эргашиш билан нусрат берган ва ул зотни севганларга салоту саломлар юборгин!
ما شنفت (زيّنت) الاذانُ من وصفه الدّرّىّ باقراطٍ جَوْهَريّة. وتحلت (تزيّنت) صُدور المَحافِل (المجالس) المُنيفة (الزائدة على غيرها) بعُقود (قلائد) حُِلاه.
Қулоқлар ул зоти шарифнинг дур янглиғ васфлари билан жавоҳир сирғалари ила зийнатланди. Чиройли маржонлар ила ҳаммасидан ортиқ мажлислар юқориси, юраклари зийнат топди.
صلى الله على محمّد. صلى الله عليه وسلم.
Аллоҳ Муҳаммад алайҳиссаломга салот айтсин! Аллоҳ ул зотга салоту саломлар юборсин!
سبحان ربّك ربّ العِزّة عَمّا يَصِفون. وسلامٌ على المُرْسَلين. والحمد لله ربّ العالمين.
Иззат ва қудрат эгаси бўлмиш Парвардигорингиз улар васф қилаётган нарсалардан, яъни айбу нуқсонлардан покдир! Мурсал пайғамбарларга саломлар бўлсин ва жумла ҳамдлар барча оламлар роббиси Аллоҳга хосдир! Омин!

Мавлиди шариф хатмида яна ушбу дуони ўқирлар:

اللهُمّ صَلِّ وسلِمْ على سَيّدِنا مُحَمّدٍ فى الأوّلِين. وصَلِّ وسَلِمْ على سَيّدِنا مُحَمّدٍ فى الآخِرين. وصَلِّ وسَلِمْ على سَيّدِنا مُحَمّدٍ فى النّبيِّين. وصَلِّ وسَلِمْ على سَيّدِنا مُحَمّدٍ فى المُرْسَلِين. اللهُمّ بلغْ روحَ سيّدِنا مُحَمّدٍ مِنّا تحِيّة وسَلامًا واجْزِهِ عَنّا افضلَ ما جازَيْتَ نبيّا عَنْ اُمّتِهِ. وآتِهِ الوسيلة والفضِيلة والشَرَفَ والدّرَجَة العالِيَة وابْعَثهُ المقامَ المَحْمُودَ الذى وَعَدْتهُ يَا أرْحَمَ الرّاحِمِين. اللهُمّ إنّا قدْ حَضَرْنا قِراءَتَ مَوْلِدِ نبيِّكَ الكَريم. فاقضِ عَليْنا بِبَرَكَتِهِ لِباسَ العِزِّ والتكْريم. وأسْكِنّا بِجِوارهِ فى دارِ النّعِيم. اللهُمّ إنّا نَسْئَلكَ بجاهِ هَذا النبىِّ المُصْطفى. وآلِهِ اَهْلِ الصِّدْقِ والوَفى. كُنْ لنا مُعِينًا ومُسْعِفاً. وبَوِّءْنا مِن الجَنّةِ غُرَفاً. وارْزُقنا بجاهِهِ عِنْدَكَ قبُولاً وعِزّا وشَرَفاً. وصلى الله على خَيْرِ خلقِهِ مُحَمّدٍ وعلى آلِهِ واَصْحابهِ أجْمَعِين.
Эй, Аллоҳим! Саййидимиз аввалгилар орасидаги Муҳаммадга салоту салом йўлла! Саййидимиз охиргилар орасидаги Муҳаммадга салоту салом йўлла! Саййидимиз набийлар орасидаги Муҳаммадга салоту салом йўлла! Саййидимиз мурсаллар орасидаги Муҳаммадга салоту салом йўлла! Эй Аллоҳ! Эй, бори Худоё! Саййидимиз Муҳаммад руҳларига биз тарафимиздан таҳийят ва саломларимизни етказ! Уммати томонидан пайғамбарга мукофот тарзида энг афзал нарсаларни мукофот қилиб бер! Ул зотга василат, фазилат, шараф, олий даража бер, уни ўзинг ваъда қилган мақоми маҳмудга етказ! Эй, раҳмлилар раҳмлиси! Эй, Аллоҳ! Биз мукаррам пайғамбаринг мавлидининг ўқишига ҳозир бўлдик. Унинг баракатидан бизларга иззат ва каромат бергин! Ул зоти шариф билан жаннати наимда қўшни қилгин! Эй Аллоҳ! Ушбу Мустафо пайғамбарнинг ва ул зотнинг сидқу вафо аҳли бўлган оилалари ҳурматларидан сўраймиз: бизларга ёрдамчи ва мадакор бўлгин! Бизларга жаннатдан айвонлар тайёрлаб қўйгин! Ул зоти шарифнинг ҳурматлари сабабли олдингдаги қабул, иззат ва шараф билан бизларни ризқлантир! Халойиқнинг яхшиси бўлган Муҳаммадга ва унинг оиласи ҳамда жами саҳобаларига Аллоҳ саловот йўлласин! Омин!

Шарҳ қилувчи ва муаллиф: Домла Аҳмаджон ибн Муҳаммаджон ал-Марҳаматий ал-Андижоний ал-Боғишамолий.
Табдил қилувчи ва муҳаррир: Ҳамидуллоҳ Беруний.