Ойбек — Ойбек таҳаллуси остида ижод қилган шоир, ёзувчи, адабиётшунос олим ва жамоат арбоби Мусо Тошмуҳаммад. Ўзбекистон халқ ёзувчиси (1965), ССР Ўзбекистон ФА академиги (1943). ССР Бош Кенгаш 5-чи ва 6-чи чақирувлар депутати.

Мусо Тошмуҳаммад ўғли Ойбек 1905 йилнинг 10 январида Тошкент шаҳрида, бўзчи оиласида дунёга келган. Болалик йиллари ҳақида кейинроқ, ўзининг “Болалик” (1962 йил) китобида ёзади ва у учун Ҳамза номидаги Ўзбекистон ССР давлат мукофотига сазовор бўлади. Ижод қилишни Ўрта Осиё университетининг иқтисод факультетида таҳсил олган йиллари шуғулланган. Ўқишни 1930 йили тамомлаган.

Гарчи, асосий ижод йиллари 1930-1960 йилларга тўғри келсада, “Туйғулар” номли илк шеърий тўплами 1926 йил ёзилган.

Ойбек замонавий мавзуларни кўтариб, эски дунёга қарши курашишга чорлаган: “Машъала” (1932), “Ўч” достони (1932), “Темирчи Жўра” (1933) шулар жумласидандир.

Ёзувчининг биринчи йирик романи “Қутлуғ қон” бўлиб, Иккинчи Жаҳонда уриши вақтида Ўзбекистонда яшаган Марказий Осиё халқлари ҳаётига бағишланган.

Шунингдек, уруш йилларида “Жигитам”, “Ғалаба биз тарафда”, “Душманга ўлим”, “Ватан ҳақида” ва бошқа ватанпарварлик шеърларини ёзган.

Ўзбек адабиётининг мумтоз ёзувчиси Алишер Навоийнинг ҳаёти ва ижодига бағишланган, 1945 йил ёзилган тарихий-биографик “Навоий” романи учун 1946 йил СССР давлат мукофотига сазовор бўлган. Бу тарихий-биографик асар муаллифга машҳурлик олиб келган.

“Ҳамза” достони (1948) ўзбек совет адабиёти асосчиси Ҳамза Ҳакимзода Ниёзийнинг ҳаёти ва ижодига бағишланган. “Олтин водийдан шабадалар” (1950) романи колхозчиларнинг турмуш ҳаётига бағишланган. Покистонда хизмат қилувчилар, уларнинг тинчлик ва демократия учун курашига “Покистон таассуротлари” шеъри, “Зафар ва Зухра” достони (1951), “Ҳақгўйлар” қиссаси (1954), “Нур қидириб” (1956) романлари бағишланган. “Қуёш қораймас” романи (1958) Иккинчи Жаҳон уруши йилларида совет аскарларининг қаҳрамонликларидан сўзлайди; автобиографик қиссаси “Болалик” (Ҳамза номидаги Ўзбекистон ССР Давлат мукофоти) ҳамда “Буюк йўл” (1967) романи социал инқилобига бағишланган.

Кейинги ютуқлари унинг фаол фуқаролик ўрни ҳамда ёрқин ижодининг далилидир. 1948 йилдан Совет Иттифоқи коммунистик партияси аъзоси. Ўзбек ССР ФА академики (1943). СССР Юқори кенгашнинг 5-чи, 6-чи чақириқ депутати. Ўзбекистон халқ ёзувчиси (1965).

Ойбек таржимон сифатида ҳам жуда таниқли. У ўзбек тилидан рус тилига А.С. Пушкиннинг “Евгений Онегин”, В.Гётенинг “Фауст”, М.Ю.Лермонтовнинг “Маскарад” ва М.Горький, В.Г.Белинский каби бошқа ёзувчи ва адибларнинг асарларини таржима қилган.

Жамоатчилик ишларида кўп қатнашган, Ўзбекистон ёзувчилар уюшмаси аъзоси, СССР орден ва медаллари билан мукофотланган, хусусан, Ленин ордени билан.

Ойбек 1968 йил вафот этган ва Чиғатой қабристонига дафн қилинган.

Ойбек хотирасига Тошкент метрополитени станцияси номланган. Ёзувчининг уй-музейи фаолият юритиб келади.

Ижодий ишлари

«Туйғулар» (1926)

«Машъала» (1932)

«Ўч» (1932)

«Темирчи Жўра» (1933)

«Қутлуғ қон» (1940)

«Джигитам»

«Ғалаба биз томонда»
«Душманга ўлим»
«Ватан ҳақида»

«Навои» (1945)
«Ҳамза» (1948)

«Олтин водийдан шабадалар» (1950)

«Покистон таассуртлари» (1950)
«Зафар ва Захра» (1951)
«Ҳақиқатгўйлар» (1954)
«Нур қидириб» (1956)
«Қуёш қораймас» (1958)
«Болалик» (1962)
«Буюк йўл» (1967)

«Ҳаёт йўлида»
«Сафар»
«Мангулик ва ҳаёт»
«Кўтариламан, тушаман»
«Қуёш қўшиғи»
«Машраб» (1937)
«Олтин водий шабадалари» (1949)
«Гули ва Навоий» (1968, эпос)
«Алишернинг ёшлиги» (мазкур қисса 1974 йил нашрдан чиққан)
«Ўзбекистон» (1934)